2013-01-07 11:25:03
Τρία βουνά, ο «Κούμαρος», ο «Τζιγιάννης» και η «Στραβορά» έχουν θέσει το Μούντρος σε κλοιό προστασίας και δυο περιοχές οι «Πλαγιάδες» και οι «Κεφάλες», του δίνουν τον αέρα ζωής μέσα... στο κακοτράχαλο και το πράο της φύσης που έβαλε τις ρίζες του.
Εδώ, στα ενδότερα της επαρχίας Ρεθύμνου στα δυτικά, παρότι στην πλατεία και στις ανηφοριές του Πάνω Χωριού
Μέσα στο άγριο και στο ήμερο το Μούντρος
επικρατεί ησυχία… νεκροταφείου, ψηλά στο τελευταίο σοκάκι, νιώθεις από τις εντυπωσιακές καμαρόπορτες και τα πελέκια να εκτοξεύονται η κυριαρχία αιώνων ξένων λαών και οι δεξιότητές τους στην πέτρα και στην κουλτούρα και σωπαίνεις!
Έφυγαν οι κυρίαρχοι Ενετοί και Τούρκοι και άφησαν να στέκονται ακόμη, έστω κι αν «κρέμονται», στη φθορά πόρτες και τοίχοι του δικαστηρίου τους, των φυλακών τους, των αρχοντικών τους ακόμα και η βρύση τους. Μνημεία που, ευτυχώς, δεν ισοπεδώθηκαν από το εγκληματικό… σύγχρονο χέρι, όμως, έμειναν στην εγκατάλειψη μέχρι να αντέξουν, κι όπου αντέξουν!
Στα χρόνια της άγριας πενίας, οι πενήντα άνθρωποι που έμειναν σήμερα να κατοικούν το Μούντρος, οι περισσότεροι βετεράνοι της δουλειάς, θα διαβούν με αναστεναγμό το δρομολόγιο της καθημερινότητας. Η ζωή που έδιναν πριν μισό αιώνα οι 350-400 άνθρωποι, είναι απλά μια νοσταλγική ανάμνηση!
Στην ίδια γειτονιά και άλλο εντυπωσιακό οίκημα, ανέγερσης το 1893
Η βρύση στο Πάνω Χωριό με αραβικά στοιχεία
Και πώς να μην είναι, όταν μωρό έχει να γεννηθεί στο χωριό, αν όχι είκοσι χρόνια, «σίγουρα δέκα οχτώ»; Και πώς να μην είναι, όταν τις τρανές εποχές μόνο ο καφεπαντοπώλης Κώστας Κωνσταντουλάκης στη μεσοχωριά, πουλούσε 15-20 τσουβάλια αλεύρι τη βδομάδα στους χωριανούς του και σήμερα όλοι αναμένουν κάθε μέρα τον φούρναρη με το αυτοκίνητο-κλούβα;
Μέσα στο καφενείο η παλιά πλάστιγγα θυμίζει τις μεγάλες εποχές
Ένας και μοναδικός ο άνθρωπος που έφευγε το απομεσήμερο για τα όρη και με την ομπρέλα κλειστή στον ώμο. Τον ρωτάς αν βρίσκεται κάποιος στο χωριό και σου απαντά: «Κάποιος θα ‘ναι στο καφενείο! Μα ίντα θαρρείς, εδά εδιαλύσαμε. Ήμαστονε παλιά πεντακόσοι και εδά απομείναμε πενήντα». Το είπε και έφυγε βιαστικά ΣΕ ΜΙΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΑΝΟΙΧΤΑ ΤΟΤΕ 50 ΣΠΙΤΙΑ
Το απογοητευτικό, που δείχνει και το μέγεθος της συρρίκνωσης, είναι ότι πριν από 75 χρόνια στο χωριό ήταν ανοιχτά 90 σπίτια και από αυτά το ’88-’90 κατοικούνταν μόνο στο Πάνω Χωριό τα 50. Και σήμερα, σε ολόκληρο τον οικισμό είναι σε λειτουργία όλα κι όλα σαράντα!
«Έχω ανοιχτό το καφενείο», λέει η καφεπώλισσα Μαρία Κωνσταντουλάκη, «μόνο για συναισθηματικούς λόγους. Δεν υπάρχουνε άνθρωποι στο χωριό να έλθουν. Το καλοκαίρι μαζεύεται κόσμος, αλλά το χειμώνα, άντε να κάνω ένα- δυο καφέδες τη βδομάδα».
Η καφεπώλισσα Μαρία Κωνσταντουλάκη. Για το συναίσθημα κρατάει ανοιχτό το καφενείο
Μέχρι το 2004 που ήταν στη ζωή ο σύζυγός της Κώστας, ο χώρος στέγαζε δυο λειτουργίες, του καφενείου και του μπακάλικου. Όμως, με το θάνατό του, το παντοπωλείο άρχισε σταδιακά να εγκαταλείπεται και τις ανάγκες των νοικοκυριών κάλυπτε το δεύτερο ομοειδές στην ίδια γειτονιά της Αιμιλίας Λεωνιδάκη. Με την κατάργηση του ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως… κουζινοτραπεζαρία του σπιτιού της και μένει από τότε ως έχει…
Μέσα σε όλες τις δουλειές η ίδια από τα πρώτα βήματα της οικογένειας: Και μάνα και σύζυγος και καφεπώλισσα και στο μπακάλικο και στις αγροτικές απασχολήσεις και στις υποχρεώσεις του σπιτιού η ευγενής και καλοσυνάτη οικοδέσποινα.
Και βέβαια, τα έξι παιδιά που ανάθρεψε, δεν μεγάλωσαν… μόνα τους μα με τις θυσίες των γονέων. «Δόξα τω θεώ θα πω», σημειώνει συγκινημένη. «Τούτο το μαγαζί μου τα μεγάλωσε τις φτωχές εποχές που ζήσαμε με τον άντρα μου. Ξέρεις τι είναι να αναθρέφεις έξι παιδιά; Με το σωστό προγραμματισμό και το καλό κουμάντο, τα παιδιά δε στερήθηκαν, ούτε γυμνά ήταν, ούτε ξυπόλυτα, ούτε πεινασμένα. Η ζωή έχει περιπέτειες…»
Οι οικογένειες πολυπληθείς στο Μούντρος τις σκληρές δεκαετίες του ’50, του ’60, του 70’ και του ’80. Όλες αριθμούσαν από τέσσερα έως και εφτά παιδιά η καθεμιά και πριν ο αριθμός ήταν μεγαλύτερος φτάνοντας φαμίλια να έχει και δέκα βλαστούς! «Στην κατοχή», αναπολεί, «οι μάνες μεγάλωναν με χόρτα τα παιδιά. Μα και τώρα στην ίδια και χειρότερη μοίρα δεν είμαστε;»
Στα 82 της χρόνια σήμερα απευθύνεται στους νέους, τονίζοντας ότι θα πρέπει να επιδεικνύουν «προσοχή στα πάντα», παρακαλεί τον Θεό «να βάλει το χέρι του στις δυσκολίες που περνούν οι άνθρωποι και να φωτίζει τους ανθρώπους που κυβερνούν να φέρουν κάτι καλό στο Κράτος…»
«ΕΧΩ ΝΑ ΚΑΝΩ 10 ΜΕΡΕΣ ΚΑΦΕ ΣΕ ΠΕΛΑΤΗ…»
Όμως και η μέρα αυτή θα φύγει χωρίς ένα πελάτη στο μοναδικό καφεμπακάλικο του χωριού! Ίσως μια νοικοκυρά να σπεύσει για να πάρει «κάτι που της έλειψε» και δεν είχε προνοήσει, όταν ψώνισε μαζικά από το σούπερ μάρκετ της πόλης. Ο Χαράλαμπος Λεωνιδάκης στην ίδια γειτονιά, σήμερα στα 87 του χρόνια, δεν ελπίζει, πλέον, σε κάτι διαφορετικό από εκείνο που ζει τα τελευταία χρόνια.
Ψήνει ελάχιστους καφέδες τη βδομάδα, αλλά πιο συχνά εφοδιάζει τα νοικοκυριά
«Έχω το μαγαζί 45 χρόνια και κάποτε το χωριό είχε κίνηση, είχε ανθρώπους, υπήρχανε μεγάλες οικογένειες. Τώρα ρημάξαμε! Έχω να κάνω καφέ σε πελάτη δέκα μέρες, ο κόσμος δεν έρχεται, οι ηλικιωμένοι δεν πάνε στα καφενεία. Με τα ψίχουλα που παίρνω, μπορώ να ζήσω;» θα αναρωτηθεί.
Αλλά, τώρα και 14 χρόνια η πληγή που του άνοιξε ο θάνατος του γιού του Γιάννη, δεν κλείνει: «Νάτος αυτός ήταν», λέει με μαύρη καρδιά και δείχνει την κορνίζα με τη φωτογραφία του. Και δεν αρκούσε αυτό! Πριν έξι μήνες έφυγε και η σύζυγός του για το αιώνιο ταξίδι. Έμεινε μόνος δίπλα στο παλαιό εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου και στα κτίσματα με τις βενετσιάνικες επιρροές, παρέα με τις θύμησες του…
Μια από τις εφτά παλαιές εκκλησίες του χωριού, η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου
«Δουλειά στην εξοχή δεν μπορώ να κάνω είμαι και 87 χρονών», θα πει με παράπονο. «Γι'αυτό κάθομαι στο μαγαζί για να περνά η ώρα μου! Είχα ένα πατέρα, το Γιάννη και πέθανε 105 χρονών και μια μάνα τη Στυλιανή, το γένος Καδιανάκη από τα Ρούστικα και έφυγε στα 90 της…»
Γυρίζει τη θύμησή του στα χρόνια που πέρασε από το Μούντρος το κύμα της εσωτερικής μετανάστευσης: «Η Αθήνα, ο Πειραιάς και λιγότερο η Θεσσαλονίκη, έχουν πάρει από το χωριό 150 ανθρώπους…» και φτάνοντας στο σήμερα έχει καταλήξει στη διαπίστωση: «Φάγανε τα δισεκατομμύρια οι επιτήδειοι, κατηγορεί ο ένας πολιτικός τον άλλο και βάζουν όλα τα βάρη στο λαό. Δεν τους έχουμε πια καμιά εμπιστοσύνη! Κείνανά φέρανε τούταδώ…»
Και αυτή η μέρα έφυγε, δίχως να αλλάξει κάτι στο χωριό. Όλοι αναμένουν το Σαββατοκύριακο για να έλθουν από το Ρέθυμνο παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Η Μαρία Κωνσταντουλάκη με τα 6 παιδιά, τα 11 εγγόνια και τα 5 δισέγγονα, θα περιμένει κάποια από αυτά, όπως το συνηθίζουν τις Κυριακές για πολλά χρόνια, θα μαγειρέψει με τις παραδοσιακές συνταγές που απολαμβάνουν κάθε φορά και το απόγευμα ή το βράδυ θα την χαιρετήσουν.
Θα είναι η πιο όμορφη μέρα της βδομάδας της στον οικισμό που γεννήθηκε, δούλεψε, παντρεύτηκε και τεκνοποίησε. Ασφαλώς, η πιο ευτυχισμένη της πολύτεκνης μάνας και γιαγιάς…
madeincreta.gr
Εδώ, στα ενδότερα της επαρχίας Ρεθύμνου στα δυτικά, παρότι στην πλατεία και στις ανηφοριές του Πάνω Χωριού
Μέσα στο άγριο και στο ήμερο το Μούντρος
επικρατεί ησυχία… νεκροταφείου, ψηλά στο τελευταίο σοκάκι, νιώθεις από τις εντυπωσιακές καμαρόπορτες και τα πελέκια να εκτοξεύονται η κυριαρχία αιώνων ξένων λαών και οι δεξιότητές τους στην πέτρα και στην κουλτούρα και σωπαίνεις!
Έφυγαν οι κυρίαρχοι Ενετοί και Τούρκοι και άφησαν να στέκονται ακόμη, έστω κι αν «κρέμονται», στη φθορά πόρτες και τοίχοι του δικαστηρίου τους, των φυλακών τους, των αρχοντικών τους ακόμα και η βρύση τους. Μνημεία που, ευτυχώς, δεν ισοπεδώθηκαν από το εγκληματικό… σύγχρονο χέρι, όμως, έμειναν στην εγκατάλειψη μέχρι να αντέξουν, κι όπου αντέξουν!
Στα χρόνια της άγριας πενίας, οι πενήντα άνθρωποι που έμειναν σήμερα να κατοικούν το Μούντρος, οι περισσότεροι βετεράνοι της δουλειάς, θα διαβούν με αναστεναγμό το δρομολόγιο της καθημερινότητας. Η ζωή που έδιναν πριν μισό αιώνα οι 350-400 άνθρωποι, είναι απλά μια νοσταλγική ανάμνηση!
Στην ίδια γειτονιά και άλλο εντυπωσιακό οίκημα, ανέγερσης το 1893
Η βρύση στο Πάνω Χωριό με αραβικά στοιχεία
Και πώς να μην είναι, όταν μωρό έχει να γεννηθεί στο χωριό, αν όχι είκοσι χρόνια, «σίγουρα δέκα οχτώ»; Και πώς να μην είναι, όταν τις τρανές εποχές μόνο ο καφεπαντοπώλης Κώστας Κωνσταντουλάκης στη μεσοχωριά, πουλούσε 15-20 τσουβάλια αλεύρι τη βδομάδα στους χωριανούς του και σήμερα όλοι αναμένουν κάθε μέρα τον φούρναρη με το αυτοκίνητο-κλούβα;
Μέσα στο καφενείο η παλιά πλάστιγγα θυμίζει τις μεγάλες εποχές
Ένας και μοναδικός ο άνθρωπος που έφευγε το απομεσήμερο για τα όρη και με την ομπρέλα κλειστή στον ώμο. Τον ρωτάς αν βρίσκεται κάποιος στο χωριό και σου απαντά: «Κάποιος θα ‘ναι στο καφενείο! Μα ίντα θαρρείς, εδά εδιαλύσαμε. Ήμαστονε παλιά πεντακόσοι και εδά απομείναμε πενήντα». Το είπε και έφυγε βιαστικά ΣΕ ΜΙΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΑΝΟΙΧΤΑ ΤΟΤΕ 50 ΣΠΙΤΙΑ
Το απογοητευτικό, που δείχνει και το μέγεθος της συρρίκνωσης, είναι ότι πριν από 75 χρόνια στο χωριό ήταν ανοιχτά 90 σπίτια και από αυτά το ’88-’90 κατοικούνταν μόνο στο Πάνω Χωριό τα 50. Και σήμερα, σε ολόκληρο τον οικισμό είναι σε λειτουργία όλα κι όλα σαράντα!
«Έχω ανοιχτό το καφενείο», λέει η καφεπώλισσα Μαρία Κωνσταντουλάκη, «μόνο για συναισθηματικούς λόγους. Δεν υπάρχουνε άνθρωποι στο χωριό να έλθουν. Το καλοκαίρι μαζεύεται κόσμος, αλλά το χειμώνα, άντε να κάνω ένα- δυο καφέδες τη βδομάδα».
Η καφεπώλισσα Μαρία Κωνσταντουλάκη. Για το συναίσθημα κρατάει ανοιχτό το καφενείο
Μέχρι το 2004 που ήταν στη ζωή ο σύζυγός της Κώστας, ο χώρος στέγαζε δυο λειτουργίες, του καφενείου και του μπακάλικου. Όμως, με το θάνατό του, το παντοπωλείο άρχισε σταδιακά να εγκαταλείπεται και τις ανάγκες των νοικοκυριών κάλυπτε το δεύτερο ομοειδές στην ίδια γειτονιά της Αιμιλίας Λεωνιδάκη. Με την κατάργηση του ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως… κουζινοτραπεζαρία του σπιτιού της και μένει από τότε ως έχει…
Μέσα σε όλες τις δουλειές η ίδια από τα πρώτα βήματα της οικογένειας: Και μάνα και σύζυγος και καφεπώλισσα και στο μπακάλικο και στις αγροτικές απασχολήσεις και στις υποχρεώσεις του σπιτιού η ευγενής και καλοσυνάτη οικοδέσποινα.
Και βέβαια, τα έξι παιδιά που ανάθρεψε, δεν μεγάλωσαν… μόνα τους μα με τις θυσίες των γονέων. «Δόξα τω θεώ θα πω», σημειώνει συγκινημένη. «Τούτο το μαγαζί μου τα μεγάλωσε τις φτωχές εποχές που ζήσαμε με τον άντρα μου. Ξέρεις τι είναι να αναθρέφεις έξι παιδιά; Με το σωστό προγραμματισμό και το καλό κουμάντο, τα παιδιά δε στερήθηκαν, ούτε γυμνά ήταν, ούτε ξυπόλυτα, ούτε πεινασμένα. Η ζωή έχει περιπέτειες…»
Οι οικογένειες πολυπληθείς στο Μούντρος τις σκληρές δεκαετίες του ’50, του ’60, του 70’ και του ’80. Όλες αριθμούσαν από τέσσερα έως και εφτά παιδιά η καθεμιά και πριν ο αριθμός ήταν μεγαλύτερος φτάνοντας φαμίλια να έχει και δέκα βλαστούς! «Στην κατοχή», αναπολεί, «οι μάνες μεγάλωναν με χόρτα τα παιδιά. Μα και τώρα στην ίδια και χειρότερη μοίρα δεν είμαστε;»
Στα 82 της χρόνια σήμερα απευθύνεται στους νέους, τονίζοντας ότι θα πρέπει να επιδεικνύουν «προσοχή στα πάντα», παρακαλεί τον Θεό «να βάλει το χέρι του στις δυσκολίες που περνούν οι άνθρωποι και να φωτίζει τους ανθρώπους που κυβερνούν να φέρουν κάτι καλό στο Κράτος…»
«ΕΧΩ ΝΑ ΚΑΝΩ 10 ΜΕΡΕΣ ΚΑΦΕ ΣΕ ΠΕΛΑΤΗ…»
Όμως και η μέρα αυτή θα φύγει χωρίς ένα πελάτη στο μοναδικό καφεμπακάλικο του χωριού! Ίσως μια νοικοκυρά να σπεύσει για να πάρει «κάτι που της έλειψε» και δεν είχε προνοήσει, όταν ψώνισε μαζικά από το σούπερ μάρκετ της πόλης. Ο Χαράλαμπος Λεωνιδάκης στην ίδια γειτονιά, σήμερα στα 87 του χρόνια, δεν ελπίζει, πλέον, σε κάτι διαφορετικό από εκείνο που ζει τα τελευταία χρόνια.
Ψήνει ελάχιστους καφέδες τη βδομάδα, αλλά πιο συχνά εφοδιάζει τα νοικοκυριά
«Έχω το μαγαζί 45 χρόνια και κάποτε το χωριό είχε κίνηση, είχε ανθρώπους, υπήρχανε μεγάλες οικογένειες. Τώρα ρημάξαμε! Έχω να κάνω καφέ σε πελάτη δέκα μέρες, ο κόσμος δεν έρχεται, οι ηλικιωμένοι δεν πάνε στα καφενεία. Με τα ψίχουλα που παίρνω, μπορώ να ζήσω;» θα αναρωτηθεί.
Αλλά, τώρα και 14 χρόνια η πληγή που του άνοιξε ο θάνατος του γιού του Γιάννη, δεν κλείνει: «Νάτος αυτός ήταν», λέει με μαύρη καρδιά και δείχνει την κορνίζα με τη φωτογραφία του. Και δεν αρκούσε αυτό! Πριν έξι μήνες έφυγε και η σύζυγός του για το αιώνιο ταξίδι. Έμεινε μόνος δίπλα στο παλαιό εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου και στα κτίσματα με τις βενετσιάνικες επιρροές, παρέα με τις θύμησες του…
Μια από τις εφτά παλαιές εκκλησίες του χωριού, η εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου
«Δουλειά στην εξοχή δεν μπορώ να κάνω είμαι και 87 χρονών», θα πει με παράπονο. «Γι'αυτό κάθομαι στο μαγαζί για να περνά η ώρα μου! Είχα ένα πατέρα, το Γιάννη και πέθανε 105 χρονών και μια μάνα τη Στυλιανή, το γένος Καδιανάκη από τα Ρούστικα και έφυγε στα 90 της…»
Γυρίζει τη θύμησή του στα χρόνια που πέρασε από το Μούντρος το κύμα της εσωτερικής μετανάστευσης: «Η Αθήνα, ο Πειραιάς και λιγότερο η Θεσσαλονίκη, έχουν πάρει από το χωριό 150 ανθρώπους…» και φτάνοντας στο σήμερα έχει καταλήξει στη διαπίστωση: «Φάγανε τα δισεκατομμύρια οι επιτήδειοι, κατηγορεί ο ένας πολιτικός τον άλλο και βάζουν όλα τα βάρη στο λαό. Δεν τους έχουμε πια καμιά εμπιστοσύνη! Κείνανά φέρανε τούταδώ…»
Και αυτή η μέρα έφυγε, δίχως να αλλάξει κάτι στο χωριό. Όλοι αναμένουν το Σαββατοκύριακο για να έλθουν από το Ρέθυμνο παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Η Μαρία Κωνσταντουλάκη με τα 6 παιδιά, τα 11 εγγόνια και τα 5 δισέγγονα, θα περιμένει κάποια από αυτά, όπως το συνηθίζουν τις Κυριακές για πολλά χρόνια, θα μαγειρέψει με τις παραδοσιακές συνταγές που απολαμβάνουν κάθε φορά και το απόγευμα ή το βράδυ θα την χαιρετήσουν.
Θα είναι η πιο όμορφη μέρα της βδομάδας της στον οικισμό που γεννήθηκε, δούλεψε, παντρεύτηκε και τεκνοποίησε. Ασφαλώς, η πιο ευτυχισμένη της πολύτεκνης μάνας και γιαγιάς…
madeincreta.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Κονδύλια ΕΣΠΑ 2,5 εκατ. για ενίσχυση δομών του ΕΣΥ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
