2013-03-21 17:45:04
Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδας ιδρύθηκε το 1949. Από το 1971 «κοσμεί» τη Μαρίνα Ζέας του Πειραιά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ναυτικό μουσείο στην Ελλάδα και φιλοξενεί εκθέματα που παρουσιάζουν τη ναυτική δραστηριότητα των Ελλήνων από την προϊστορική εποχή μέχρι τις ημέρες μας.
Τα εκθέματα αυτά είναι κατανεμημένα χρονολογικά και θεματικά στις δέκα αίθουσες που διαθέτει. Ταυτόχρονα, το Μουσείο παρέχει στους ενδιαφερόμενους μια βιβλιοθήκη με πάνω από 15.000 βιβλία και περιοδικά, καθώς επίσης κι ένα πωλητήριο, από το οποίο μπορούν να αγοράζουν βιβλία και αναμνηστικά οι επισκέπτες. Ας δούμε, όμως, αναλυτικότερα τι περιέχουν οι αίθουσες του Ναυτικού Μουσείου.
1η Αίθουσα: Ναυτική Πινακοθήκη. Αίθουσα Προβολών και Διαλέξεων.
Στην 1η αίθουσα εκτίθενται πορτραίτα προσωπικοτήτων που διακρίθηκαν για τη δράση τους στο Ναυτικό ή σχετίζονται με την ίδρυση του Μουσείου και αποτελούν έργα σημαντικών ζωγράφων όπως του Ανδρέα Κριεζή, του Γιάννη Μόραλη, της Θάλειας Φλωρά- Καραβία. Η ίδια αίθουσα χρησιμοποιείται περιστασιακά για συνέδρια, διαλέξεις, προβολές αλλά και ως χώρος περιοδικών εκθέσεων.
2η Αίθουσα: Προϊστορική Εποχή και Κλασσική Αρχαιότητα.
Στην 2η αίθουσα παρουσιάζονται τα ναυτικά επιτεύγματα των Ελλήνων στην προϊστορική εποχή και στην κλασική αρχαιότητα κυρίως μέσα από μοντέλα των χαρακτηριστικότερων τύπων πλοίων που μας είναι γνωστοί από αρχαιολογικά ευρήματα και γραπτές πηγές. Κεντρική θέση στο χώρο επέχουν, δύο μεγάλα μοντέλα (εκδοχές) της τριήρους, του αριστουργήματος της αρχαίας ελληνικής ναυπηγικής. Το ευέλικτο, κωπήλατο και με πανίσχυρο έμβολο ναυπήγημα χάρισε πολλές νίκες στους Αθηναίους, με κορυφαία στιγμή τη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και επισφράγισε την κυριαρχία τους στις θάλασσες από τα στενά της Μεσσήνης της Σικελίας μέχρι τα Μικρασιατικά παράλια. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κουπιά στις αρχαίες τριήρεις δεν τα κράτησαν ποτέ σκλάβοι παρά μόνο ελεύθεροι πολίτες.
Την θαλασσινή εμπορική δραστηριότητα της αρχαϊκής και κλασικής εποχής αντιπροσωπεύει ένα λεπτομερές μοντέλο εμπορικού σκάφους, η κατασκευή του οποίου βασίστηκε στα ευρήματα του ναυαγίου που ανακαλύφθηκε στην Κυρήνεια της Κύπρου και χρονολογείται στο 303 π.Χ. Πλαισιώνεται δε από μία μικρή συλλογή οξυπύθμενων αμφορέων, αποθηκευτικών αγγείων, που αποτελούσαν το συνηθισμένο φορτίο των αρχαίων εμπορικών καραβιών. Επίσης στο ίδιο χώρο εκτίθενται μακέτες κτιρίων του Πειραιά του 4ου αιώνα π.Χ., τα οποία εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του πολεμικού ναυτικού της αθηναϊκής δημοκρατίας.
3η Αίθουσα: Είσοδος και Αρχαίο Τείχος.
Στην είσοδο του μουσείου δεσπόζει ένα τμήμα του κονώνειου τείχους, το οποίο εκτείνεται κατά μήκος της πειραϊκής ακτής. Λίγο πιο δίπλα, κάνει την εμφάνισή της η κερκυραϊκή παπυρέλλα. Πρόκειται για αλιευτικό σκάφος φτιαγμένο από παπύρι το οποίο βρίσκονταν σε χρήση στη δυτική Κέρκυρα μέχρι το 1965. Η πρωτόγονη μορφή και κατασκευή του οδήγησε τους ερευνητές στην σκέψη ότι πρόκειται για ένα κατάλοιπο της προϊστορικής ναυτικής τεχνολογίας της ανατολικής Μεσογείου. Έχει διατυπωθεί η άποψη πως με παρόμοια παπυρένια σκάφη πιθανόν να πραγματοποιήθηκαν τα πρώτα θαλασσινά ταξίδια στο Αιγαίο της Μεσολιθικής περιόδου.
Τέλος, τμήματα των κιόνων των νεοσοίκων, καθώς επίσης και οι πυραμιδοειδείς λίθινες άγκυρες συμπληρώνουν αρμονικά την είσοδο του μουσείου.
4η Αίθουσα: Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Περίοδος.
Εδώ παρουσιάζονται εκθέματα σχετικά με το ναυτικό, πολεμικό και εμπορικό, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθώς και αντικείμενα σχετικά με την πολεμική ναυτική δραστηριότητα άλλων κρατών στις ελληνικές θάλασσες κατά τους πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους. Την παράσταση «κλέβει» το ομοίωμα του βυζαντινού δρόμωνα, ο οποίος εκτόξευε το γνωστό σε όλους μας «υγρό πυρ». Το ομοίωμα είναι κατασκευασμένο, σύμφωνα με πληροφορίες που δίνουν φιλολογικά κείμενα του 10ου αιώνα μ.Χ., κατά την περίοδο ακμής του βυζαντινού στόλου. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά αντικείμενα που έχει η συλλογή του Μουσείου. Πρόκειται για έναν αποθηκευτικό πίθο της όψιμης βυζαντινής περιόδου που βρέθηκε στην Εύβοια και φέρει εγχάρακτες παραστάσεις ενός εμπορικού και ενός πολεμικού πλοίου. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στην ωογραφία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, έργο του γνωστού χαράκτη Τάσσου.
5η Αίθουσα: Συλλογή Αριστοτέλη Ωνάση.
Εμβόλιμα στην έκθεση δημιουργήθηκε ένας χώρος για να εκτεθούν τα πολύτιμα αντικείμενα που ήλθαν στο Μουσείο από τη θαλαμηγό «Αργώ», πρώην «Χριστίνα», του Αριστοτέλη Ωνάση. Αίσθηση προκαλούν τα κοκάλινα ομοιώματα πλοίων, τα οποία κατασκευάστηκαν από Γάλλους αιχμαλώτους των Ναπολεόντειων πολέμων. Ταυτόχρονα, υπάρχουν αντικείμενα μικροτεχνίας, ναυτικά όργανα, όπλα, χαρακτικά και ελαιογραφίες με θέμα το κυνήγι της φάλαινας.
6η Αίθουσα: Αγώνας της Ανεξαρτησίας του 1821.
Τα σκοτεινά χρόνια που ακολούθησαν την τουρκική κατάκτηση μέχρι την εποχή της ελληνικής παλιγγενεσίας πραγματεύεται αυτή η αίθουσα, με ιδιαίτερη έμφαση στο Ναυτικό της Ελληνικής Επανάστασης.
Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει από κοντά μοναδικά κειμήλια, προσωπικά αντικείμενα, όπλα και πορτραίτα των ηρώων της ελληνικής παλιγγενεσίας, που διακρίθηκαν στην θάλασσα, μαζί με ομοιώματα ιστορικών πλοίων και μεγάλους πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν νικηφόρες στιγμές του Ναυτικού Αγώνα του 1821, όπως η ναυμαχία του Ναυαρίνου και η πυρπόληση του τουρκικού δικρότου στην Ερρεσό, έργα του γνωστού θαλασσογράφου του 19ου αι. Κων/νου Βολανάκη.
Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει η αυθεντική Σπετσιώτικη σημαία της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γραπτή άδεια ναυσιπλοίας σ’ένα ελληνικό εμπορικό μπρίκι, με την οποία μπορούσε να φέρει τη ρωσική σημαία και να διαπλέει τη Μεσόγειο. Το έγγραφο συνοδεύεται και επικυρώνεται από τη ρωσική αυτοκρατορική Βούλα.
Τέλος, έχει ενδιαφέρον να δει κανείς το ατμόπλοιο «Καρτερία», που μαζί με τη φρεγάτα «Ελλάς» απετέλεσαν τα δύο πρώτα εθνικά μας πλοία.
7η Αίθουσα: 1830 ως την Εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η αίθουσα αυτή είναι αφιερωμένη στη ναυτική ιστορία μας, από την σύσταση του Ελληνικού Κράτους έως και την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με ιδιαίτερη έμφαση στην ένδοξη δράση του Ναυτικού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει το μοντέλο του θρυλικού θωρηκτού “Γεώργιος Αβέρωφ” καθώς και τα δύο εντυπωσιακά διοράματα των δύο νικηφόρων ναυμαχίων της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 1913). Αξίζει να σημειωθεί πως σε αυτήν την αίθουσα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μερικούς από τους πιο εντυπωσιακούς πίνακες ζωγραφικής της συλλογής του Μουσείου, έργα των Βασιλείου Χατζή, Λυκούργου Κογεβίνα, Αιμιλίου Προσαλέντη, Λουκά Γεραλή, που αποθανάτισαν με τον χρωστήρα τους την μεγαλειώδη δράση του πολεμικού μας στόλου.
8η Αίθουσα: Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Στην αίθουσα αυτή παρουσιάζεται η δράση του ελληνικού στόλου κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ενότητα της παρουσίασης ξεκινά με τον τορπιλισμό του καταδρομικού «Έλλη» από το ιταλικό υποβρύχιο “Delfino”. Δίπλα από το μοντέλο έχει τοποθετηθεί η καμπάνα του βυθισμένου πλοίου και τμήμα μίας από τις τρεις ιταλικές τορπίλες που εκτοξεύθηκαν από το υποβρύχιο εναντίον της «Έλλης» και του λιμανιού της Τήνου. Φωτογραφίες της εποχής έχουν αποτυπώσει τις δραματικές σκηνές που εξελίχθηκαν κατά την στιγμή της αιφνιδιαστικής ιταλικής επίθεσης.
Ομοιώματα πλοίων και υποβρυχίων, όπως όπως του αντιτορπιλικού «Αδρίας» και του «Βασίλισσα Όλγα», φωτογραφίες και έντυπα δημοσιεύματα της εποχής, πολυάριθμα κειμήλια και αυθεντικά εξαρτήματα και όπλα των ηρωικών καραβιών αναβιώνουν τη δράση του ελληνικού στόλου.
9η Αίθουσα: Εμπορική Ναυτιλία.
Η αίθουσα αυτή διαφέρει από τις υπόλοιπες, καθώς παρουσιάζεται η ιστορία της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας. Εδώ παρουσιάζεται, κυρίως μέσα από μοντέλα πλοίων, η πορεία της από την ίδρυση της πρώτης ελληνικής ατμοπλοϊκής εταιρείας ως την σημερινή εποχή, που ο ελληνικός εμπορικός στόλος κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης.
Το έκθεμα όμως που τραβά την προσοχή σε αυτήν την αίθουσα, ιδιαίτερα των μικρών επισκεπτών του Μουσείου, είναι τα όργανα πλοήγησης παλαιού εμπορικού ατμοπλοίου, που έχουν τοποθετηθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αναπαριστούν την γέφυρα πλοίου.
10η Αίθουσα: Παραδοσιακή Ναυπηγική.
Στην τελευταία αίθουσα του μουσείου, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει τον τρόπο κατασκευής ενός τρεχαντηριού, καθώς και ομοιώματα εμπορικών πλοίων που διέσχιζαν την ανατολική Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα τον 19ο αιώνα. Τέλος, παρουσιάζονται σπάνια ναυτικά όργανα και χάρτες.
Εξωτερικός περίβολος
Στον προαύλιο χώρο του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος έχουν τοποθετηθεί εκθέματα μεγάλων διαστάσεων, κυρίως όπλα από πολεμικά πλοία. Χαρακτηριστικότερο έκθεμα αποτελεί ο πυργίσκος του υποβρυχίου Υ-2 «Παπανικολής» που έμεινε στην ιστορία για την ένδοξη δράση του στην Μεσόγειο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για την ιστορία του μουσείου, το έργο, αλλά και τη δράση του, μας μίλησε η Πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδας, κ. Αναστασία Αναγνωστοπούλου - Παλούμπη. Παράλληλα, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το μουσείο.
Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος είναι το μεγαλύτερο ναυτικό μουσείο της χώρας. Πείτε μας δύο λόγια για την ιστορία του.
Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος έγινε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το 1867, από τον ιδρυτή του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου, πλοίαρχο του Π.Ν., Γεράσιμο Ζωχιό, ο οποίος εισηγήθηκε να αναλάβει το Ταμείο το έργο της συγκέντρωσης και διατήρησης των αντικειμένων, που έχουν σχέση με την ελληνική ναυτική ιστορία. Ωστόσο, η ιδέα του έμελλε να υλοποιηθεί ως ιδιωτική πρωτοβουλία, 82 χρόνια μετά. Το 1949 μία ομάδα έγκριτων πολιτών του Πειραιά μαζί με αξιωματικούς του Πολεμικού και Εμπορικού Ναυτικού, έχοντας ως κοινό δεσμό την αγάπη για τη θάλασσα και τα πλοία προχώρησαν στην ίδρυση του Ναυτικού Μουσείου. Το πρώτο οίκημα στο οποίο στεγάστηκε το 1955, βρισκόταν στην Ακτή Μουτσοπούλου 18 στον λιμενίσκο της Ζέας και ανήκε στην Άννα Μ. Πιπινέλη, ενώ από το 1969 στεγάζεται στο παρόν κτίριο.
Στην πορεία των χρόνων που ακολούθησαν ένας μεγάλος πλούτος εκθεμάτων και αρχείων συλλέχθηκαν με σκοπό να παρουσιάσουν στον επισκέπτη και στον ερευνητή τη ναυτική πορεία του έθνους μέσα στους αιώνες.
Σήμερα, 64 χρόνια μετά, η φυσιογνωμία του Μουσείου έχει επαναπροσδιοριστεί. Οργανώνει εκθέσεις, συνέδρια και ημερίδες, συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα και διεθνή συνέδρια. Πραγματοποιεί σε καθημερινή βάση εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει επιδοθεί σε ένα μεγάλο εκδοτικό έργο με τη δημοσίευση πρωτότυπων ιστορικών λευκωμάτων και μελετών
Το Ναυτικό Μουσείο είναι ενεργό μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, του Διεθνούς Συμβουλίου Ναυτικών Μουσείων, του Συνδέσμου Ναυτικών Μουσείων της Μεσογείου και του Δικτύου των Μουσείων και Φορέων για την προστασία της θαλάσσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου.
Τι μπορεί να δει κάποιος που επισκέπτεται για πρώτη φορά το Ναυτικό Μουσείο;
Στις αίθουσες του Ναυτικού Μουσείου παρουσιάζονται σήμερα περισσότερα από 2.500 εκθέματα, ταξινομημένα χρονολογικά και θεματικά, τα οποία ζωντανεύουν τη ναυτική ιστορία και παράδοση από την προϊστορική εποχή ως τις μέρες μας.
Μοντέλα πλοίων, αρχαιολογικά ευρήματα, ιστορικά κειμήλια, έργα ζωγραφικής, στολές, όπλα, ναυτικά όργανα και χάρτες ανασυνθέτουν μια ιστορική διαδρομή 10.000 χρόνων, από το πρώτο αρχαιολογικά τεκμηριωμένο θαλασσινό ταξίδι στο Αιγαίο το 8.000 π.χ. και τη θαλασσοκρατορία των Μινωιτών έως τους δυναμικούς σύγχρονους εμπορικούς στόλους των Ελλήνων εφοπλιστών.
Το Μουσείο φιλοξενεί άλλες εκθέσεις;
Οι περιοδικές εκθέσεις αποτελούν μια από τις πλέον γόνιμες δραστηριότητες του Ναυτικού Μουσείου και ανανεώνουν την επαφή του με το κοινό. Το Μουσείο οργανώνει περιοδικές εκθέσεις στους χώρους του, όπως η έκθεση για τον μεγάλο θαλασσογράφο Κων/νο Βολανάκη και η έκθεση για το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», αλλά και “ταξιδεύει” οργανώνοντας εκθέσεις ή συμμετέχοντας σε εκθέσεις, που οργανώνουν άλλοι πολιτιστικοί φορείς στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, αναδεικνύοντας και προβάλλοντας την ναυτική παράδοση της χώρας μας. Από τις πιο σημαντικές διεθνείς συμμετοχές του μουσείου θα ξεχώριζα την έκθεση «Έλληνες και θάλασσα: Τα ελληνικά πλοία από την αρχαιότητα έως σήμερα» στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, στην Νέα Υόρκη και την έκθεση με θέμα «Ναυσιπλοΐα και Ναυτική Τέχνη της Ελλάδος» στο Ναυτικό Σαλόνι του Αμβούργου με τιμώμενη χώρα την Ελλάδα.
Τα τελευταία χρόνια τα Μουσεία αποτελούν πόλους έλξης μικρών παιδιών μέσα από μία σειρά δραστηριοτήτων που πραγματοποιούν και απευθύνονται σ’ αυτά. Το Ναυτικό Μουσείο πως δραστηριοποιείται σ’ αυτό το χώρο; Πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα;
Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Μουσείου σήμερα είναι η πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε περίπου 17.000 μαθητές όλων των βαθμίδων ετησίως. Η βιωματική διδασκαλία της ναυτικής ιστορίας και παράδοσης σε τόσο μεγάλο αριθμό μαθητών αποτελεί από μόνη της σκοπό ύπαρξης του Μουσείου. Επιδίωξή μας είναι να αποτελεί το Μουσείο για τους μικρούς επισκέπτες μας χώρο σκέψης, δράσης, προβληματισμού και ψυχαγωγίας.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου πραγματοποιούνται στους χώρους της μόνιμης έκθεσης και απευθύνονται σε μαθητές της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα σχεδιάζονται για τις περιοδικές εκθέσεις του Μουσείου.
Στο Μουσείο λειτουργεί Βιβλιοθήκη. Πείτε μας δύο λόγια γι’ αυτή.
Από την ίδρυση του μουσείου κρίθηκε αναγκαία η συγκρότηση μιας ειδικής ναυτικής βιβλιοθήκης ως αναπόσπαστο τμήμα του με πρωταρχικό σκοπό να συγκεντρωθούν βιβλία σχετικά με τη ναυτιλία, τη θάλασσα, την ιστορία και παράδοση της Ελλάδος.
Σήμερα, η βιβλιοθήκη του Μουσείου αποτελεί τη μεγαλύτερη ναυτική βιβλιοθήκη της χώρας μας, με περισσότερους από 15.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών, ελληνικών και ξενόγλωσσων. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγάλη ενότητα από μνημειακές, παλαιές και σπάνιες εκδόσεις, πολύτιμα λευκώματα αλλά και μοναδικά αντίτυπα βιβλίων από το 16ο μέχρι και το 19ο αιώνα, όπως μια ελληνική έκδοση της «Γεωγραφίας του Πτολεμαίου» του 1546 και μια λατινική του 1596, ο «Πορτολάνος του Δημητρίου Τάγια» των αρχών του 19ου αιώνα (το δεύτερο γνωστό αντίτυπο βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη) κ.α.
Στόχος μας είναι μέσα στα επόμενα χρόνια η βιβλιοθήκη του Μουσείου να αναπτυχθεί περισσότερο, να εκσυγχρονιστεί και να ενισχυθεί με κατάλληλο εξοπλισμό, ώστε να αποτελέσει ένα ζωντανό κύτταρο έρευνας για τους επιστήμονες της ναυτικής μας παράδοσης και κληρονομιάς.
Στη βιβλιοθήκη φυλάσσεται και το φωτογραφικό και ιστορικό αρχείο του Μουσείου καθώς και το αρχείο σχεδίων πλοίων. Ένα μικρό μέρος των αρχείων αυτών έχουν, ήδη, ψηφιοποιηθεί με το κοινοτικό πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», ενώ στους επόμενους μήνες, θα ψηφιοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος αυτών μέσω ενός ευρωπαϊκού προγράμματος στο οποίο εντάχθηκε το Μουσείο, και που έχει ως στόχο την ενίσχυση της παρουσίας του στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Πέρα από την ψηφιοποίηση των αρχείων και συλλογών του Μουσείου, το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διαδραστικές διαδικτυακές εφαρμογές, δημιουργία συμμετοχικών εμπειριών στον διαδικτυακό τόπο του ΝΜΕ και διαδραστικές εγκαταστάσεις στο χώρο του Μουσείου.
Αναφέρατε στην αρχή της συνέντευξης ότι το Μουσείο έχει επιδοθεί σ’ ένα μεγάλο εκδοτικό έργο; Πείτε μας δύο λόγια γι’ αυτό.
Τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του Μουσείου δώσαμε ιδιαίτερη βαρύτητα στο εκδοτικό του έργο. Στόχος μας ήταν μέσα από τις εκδόσεις μας να κάνουμε γνωστό στο ευρύ κοινό τον πλούτο των συλλογών του Μουσείου αλλά παράλληλα να προωθήσουμε την έρευνα παρουσιάζοντας ανέκδοτο υλικό που αφορά την ναυτική μας ιστορία και παράδοση. Από τις πιο πρόσφατες εκδόσεις μας αξίζει να αναφέρουμε το ιστορικό λεύκωμα «Βαλκανικοί Πόλεμοι. Ο Ναυτικός Αγώνας» του Ι. Παλούμπη, το “Χρονικό της Ναυτικής Αεροπορίας”, του ιδίου συγγραφέα, που τιμήθηκε με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, τη δίτομη έκδοση «Τα ελληνικά υποβρύχια» των Τ. Μασούρα & Θωμά Κατωπόδη, που τιμήθηκε, επίσης, από την Ακαδημία Αθηνών με έπαινο.
Το Μουσείο εκδίδει, επίσης, το περιοδικό «Περίπλους της Ναυτικής Ιστορίας» . Μπορείτε να μας μιλήσετε για το συγκεκριμένο έντυπο;
Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος από το 1991 προέβη στην έκδοση τριμηνιαίου περιοδικού με τον τίτλο «Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας».
Σκοπός της έκδοσης ήταν και παραμένει έως σήμερα η προώθηση της επιστημονικής έρευνας και η ευαισθητοποίηση του κοινού στη διαφύλαξη και συνέχιση της ναυτικής παράδοσης. Βέβαια, στην πορεία των χρόνων το περιοδικό εκσυγχρονίστηκε, εμπλουτίστηκε με αποτέλεσμα σήμερα η κυκλοφορία του να έχει αυξηθεί εντυπωσιακά.
Στο περιοδικό παρουσιάζονται, επίσης, οι δραστηριότητες του Μουσείου και αναδεικνύονται οι συλλογές του, ενώ παράλληλα, δημοσιεύονται τα πρακτικά επιστημονικών συναντήσεων (συνέδρια και ημερίδες) που διοργανώνει ή συμμετέχει το Μουσείο.
Παρόλο τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Μουσείο έχουμε καταφέρει να μην αναστείλουμε τη λειτουργία του καθώς το κόστος της έκδοσής του καλύπτεται από τις διαφημιστικές καταχωρήσεις εταιρειών στις σελίδες του.
Ποια προβλήματα αντιμετωπίζει το Ναυτικό Μουσείο;
Το σημαντικότερο πρόβλημα του Μουσείου είναι η ελλιπής χρηματοδότηση που δεν επαρκεί για να καλύπτει ούτε τη μισθοδοσία του ελάχιστου απομείναντος προσωπικού.
Η υποχρηματοδότηση προέρχεται από τον μηδενισμό των όποιων κρατικών επιχορηγήσεων και την ελαχιστοποίηση μέχρις εξαφανίσεως των ιδιωτικών χορηγιών.
Τα σχολεία που επισκέπτονται ομαδικά το Μουσείο, περίπου 17.000 παιδιά το χρόνο, είναι το κύριο έσοδο και πάλι μειωμένο, δεδομένου ότι γίνεται αποδεκτή σε αρκετές περιπτώσεις η επίσκεψη των μαθητών χωρίς εισιτήριο, εάν τίθεται θέμα απορίας.
Ως αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης έχει περιορισθεί το υπηρετούν προσωπικό στον ανεπαρκή αριθμό των έξι υπαλλήλων που ανταποκρίνονται μόλις μετά βίας και ηρωικά στις πολλαπλές απαιτήσεις.
Ωστόσο, παρά τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, εμείς συνεχίζουμε να οραματιζόμαστε και να σχεδιάζουμε ένα καλύτερο μέλλον για το Μουσείο. Βασικός μας στόχος μας είναι η βελτίωση της κτηριακής υποδομής του.
Έχει, ήδη, εκπονηθεί ένα σχέδιο κτηριακής αναβάθμισης από ομάδα μελετών (αρχιτεκτόνων και μηχανικών), μελών του Μουσείου. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα, που θα βελτιώσει σημαντικά τις υποδομές του Μουσείου, θα εξωραΐσει την εξωτερική του όψη και θα αυξήσει κατά 30% περίπου τον διαθέσιμο εσωτερικό του χώρο. Τα σχέδια της εξωτερικής εμφάνισης παρουσιάζονται πράγματι εντυπωσιακά και εάν υλοποιηθούν, το Μουσείο θα αποτελέσει στολίδι της περιοχής του λιμένος της Ζέας και διακριτό σημείο αναφοράς της πόλης του Πειραιά.
Θέλετε να δώσετε ένα μήνυμα στον κόσμο που θα σας διαβάσει;
Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος μέσα του περικλείει τη δόξα της ελληνικής ναυτικής ιστορίας που αποδεδειγμένα έχει μία ιστορική διαδρομή 100 αιώνων.
Στο εσωτερικό του υπάρχουν δείγματα των ναυτικών αγώνων του ελληνικού έθνους και των ηρωικών νεκρών που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία.
Παράλληλα, υπάρχουν δείγματα της ναυτικής παράδοσης της ελληνικής φυλής και πως αυτή συγκροτήθηκε στη διάρκεια των αιώνων.
Σήμερα, η ελληνική ναυτική παράδοση έχει τοποθετήσει τη χώρα μας στην πρώτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης με τον ελληνόκτητο στόλο να αποτελεί περίπου το 16% της παγκόσμιας ναυτιλιακής χωρητικότητας.
Πρόκειται επομένως για ένα Μουσείο που κατ’ εξοχήν περικλείει την ελληνική ψύχη και θα πρέπει όλοι να το πλησιάσουν και να το γνωρίσουν.
Ημέρες και ώρες λειτουργίας:
Τρίτη έως Σάββατο: 9:00 -14:00 Παραμένει κλειστό την Κυριακή, την Δευτέρα και τις επίσημες αργίες.
Είσοδος:
Γενική Είσοδος: 4 €
*Μειωμένο 50%: Φοιτητές, Μαθητές, Πολύτεκνοι, Άτομα άνω των 65 ετών
*Ελεύθερη Είσοδος:- Παιδιά κάτω των 6 ετών, ΑΜΕΑ, Τα μέλη του Ν.Μ.Ε., Τα μέλη του ICOM, Κάτοχοι κάρτας Ελευθέρας Εισόδου του ΥΠΠΟΤ, Ακαδημαϊκοί – Εκπαιδευτικοί, Ξεναγοί – Δημοσιογράφοι, Υπηρετούντες στο Πολεμικό Ναυτικό και το Λιμενικό Σώμα
Ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα πραγματοποιούνται σε οργανωμένες ομάδες ύστερα από τηλεφωνική συνεννόηση.
Tromaktiko
Τα εκθέματα αυτά είναι κατανεμημένα χρονολογικά και θεματικά στις δέκα αίθουσες που διαθέτει. Ταυτόχρονα, το Μουσείο παρέχει στους ενδιαφερόμενους μια βιβλιοθήκη με πάνω από 15.000 βιβλία και περιοδικά, καθώς επίσης κι ένα πωλητήριο, από το οποίο μπορούν να αγοράζουν βιβλία και αναμνηστικά οι επισκέπτες. Ας δούμε, όμως, αναλυτικότερα τι περιέχουν οι αίθουσες του Ναυτικού Μουσείου.
1η Αίθουσα: Ναυτική Πινακοθήκη. Αίθουσα Προβολών και Διαλέξεων.
Στην 1η αίθουσα εκτίθενται πορτραίτα προσωπικοτήτων που διακρίθηκαν για τη δράση τους στο Ναυτικό ή σχετίζονται με την ίδρυση του Μουσείου και αποτελούν έργα σημαντικών ζωγράφων όπως του Ανδρέα Κριεζή, του Γιάννη Μόραλη, της Θάλειας Φλωρά- Καραβία. Η ίδια αίθουσα χρησιμοποιείται περιστασιακά για συνέδρια, διαλέξεις, προβολές αλλά και ως χώρος περιοδικών εκθέσεων.
2η Αίθουσα: Προϊστορική Εποχή και Κλασσική Αρχαιότητα.
Στην 2η αίθουσα παρουσιάζονται τα ναυτικά επιτεύγματα των Ελλήνων στην προϊστορική εποχή και στην κλασική αρχαιότητα κυρίως μέσα από μοντέλα των χαρακτηριστικότερων τύπων πλοίων που μας είναι γνωστοί από αρχαιολογικά ευρήματα και γραπτές πηγές. Κεντρική θέση στο χώρο επέχουν, δύο μεγάλα μοντέλα (εκδοχές) της τριήρους, του αριστουργήματος της αρχαίας ελληνικής ναυπηγικής. Το ευέλικτο, κωπήλατο και με πανίσχυρο έμβολο ναυπήγημα χάρισε πολλές νίκες στους Αθηναίους, με κορυφαία στιγμή τη ναυμαχία της Σαλαμίνας το 480 π.Χ. και επισφράγισε την κυριαρχία τους στις θάλασσες από τα στενά της Μεσσήνης της Σικελίας μέχρι τα Μικρασιατικά παράλια. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κουπιά στις αρχαίες τριήρεις δεν τα κράτησαν ποτέ σκλάβοι παρά μόνο ελεύθεροι πολίτες.
Την θαλασσινή εμπορική δραστηριότητα της αρχαϊκής και κλασικής εποχής αντιπροσωπεύει ένα λεπτομερές μοντέλο εμπορικού σκάφους, η κατασκευή του οποίου βασίστηκε στα ευρήματα του ναυαγίου που ανακαλύφθηκε στην Κυρήνεια της Κύπρου και χρονολογείται στο 303 π.Χ. Πλαισιώνεται δε από μία μικρή συλλογή οξυπύθμενων αμφορέων, αποθηκευτικών αγγείων, που αποτελούσαν το συνηθισμένο φορτίο των αρχαίων εμπορικών καραβιών. Επίσης στο ίδιο χώρο εκτίθενται μακέτες κτιρίων του Πειραιά του 4ου αιώνα π.Χ., τα οποία εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του πολεμικού ναυτικού της αθηναϊκής δημοκρατίας.
3η Αίθουσα: Είσοδος και Αρχαίο Τείχος.
Στην είσοδο του μουσείου δεσπόζει ένα τμήμα του κονώνειου τείχους, το οποίο εκτείνεται κατά μήκος της πειραϊκής ακτής. Λίγο πιο δίπλα, κάνει την εμφάνισή της η κερκυραϊκή παπυρέλλα. Πρόκειται για αλιευτικό σκάφος φτιαγμένο από παπύρι το οποίο βρίσκονταν σε χρήση στη δυτική Κέρκυρα μέχρι το 1965. Η πρωτόγονη μορφή και κατασκευή του οδήγησε τους ερευνητές στην σκέψη ότι πρόκειται για ένα κατάλοιπο της προϊστορικής ναυτικής τεχνολογίας της ανατολικής Μεσογείου. Έχει διατυπωθεί η άποψη πως με παρόμοια παπυρένια σκάφη πιθανόν να πραγματοποιήθηκαν τα πρώτα θαλασσινά ταξίδια στο Αιγαίο της Μεσολιθικής περιόδου.
Τέλος, τμήματα των κιόνων των νεοσοίκων, καθώς επίσης και οι πυραμιδοειδείς λίθινες άγκυρες συμπληρώνουν αρμονικά την είσοδο του μουσείου.
4η Αίθουσα: Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Περίοδος.
Εδώ παρουσιάζονται εκθέματα σχετικά με το ναυτικό, πολεμικό και εμπορικό, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθώς και αντικείμενα σχετικά με την πολεμική ναυτική δραστηριότητα άλλων κρατών στις ελληνικές θάλασσες κατά τους πρώτους μεταβυζαντινούς χρόνους. Την παράσταση «κλέβει» το ομοίωμα του βυζαντινού δρόμωνα, ο οποίος εκτόξευε το γνωστό σε όλους μας «υγρό πυρ». Το ομοίωμα είναι κατασκευασμένο, σύμφωνα με πληροφορίες που δίνουν φιλολογικά κείμενα του 10ου αιώνα μ.Χ., κατά την περίοδο ακμής του βυζαντινού στόλου. Στον ίδιο χώρο βρίσκεται και ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά αντικείμενα που έχει η συλλογή του Μουσείου. Πρόκειται για έναν αποθηκευτικό πίθο της όψιμης βυζαντινής περιόδου που βρέθηκε στην Εύβοια και φέρει εγχάρακτες παραστάσεις ενός εμπορικού και ενός πολεμικού πλοίου. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στην ωογραφία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, έργο του γνωστού χαράκτη Τάσσου.
5η Αίθουσα: Συλλογή Αριστοτέλη Ωνάση.
Εμβόλιμα στην έκθεση δημιουργήθηκε ένας χώρος για να εκτεθούν τα πολύτιμα αντικείμενα που ήλθαν στο Μουσείο από τη θαλαμηγό «Αργώ», πρώην «Χριστίνα», του Αριστοτέλη Ωνάση. Αίσθηση προκαλούν τα κοκάλινα ομοιώματα πλοίων, τα οποία κατασκευάστηκαν από Γάλλους αιχμαλώτους των Ναπολεόντειων πολέμων. Ταυτόχρονα, υπάρχουν αντικείμενα μικροτεχνίας, ναυτικά όργανα, όπλα, χαρακτικά και ελαιογραφίες με θέμα το κυνήγι της φάλαινας.
6η Αίθουσα: Αγώνας της Ανεξαρτησίας του 1821.
Τα σκοτεινά χρόνια που ακολούθησαν την τουρκική κατάκτηση μέχρι την εποχή της ελληνικής παλιγγενεσίας πραγματεύεται αυτή η αίθουσα, με ιδιαίτερη έμφαση στο Ναυτικό της Ελληνικής Επανάστασης.
Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει από κοντά μοναδικά κειμήλια, προσωπικά αντικείμενα, όπλα και πορτραίτα των ηρώων της ελληνικής παλιγγενεσίας, που διακρίθηκαν στην θάλασσα, μαζί με ομοιώματα ιστορικών πλοίων και μεγάλους πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν νικηφόρες στιγμές του Ναυτικού Αγώνα του 1821, όπως η ναυμαχία του Ναυαρίνου και η πυρπόληση του τουρκικού δικρότου στην Ερρεσό, έργα του γνωστού θαλασσογράφου του 19ου αι. Κων/νου Βολανάκη.
Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει η αυθεντική Σπετσιώτικη σημαία της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η γραπτή άδεια ναυσιπλοίας σ’ένα ελληνικό εμπορικό μπρίκι, με την οποία μπορούσε να φέρει τη ρωσική σημαία και να διαπλέει τη Μεσόγειο. Το έγγραφο συνοδεύεται και επικυρώνεται από τη ρωσική αυτοκρατορική Βούλα.
Τέλος, έχει ενδιαφέρον να δει κανείς το ατμόπλοιο «Καρτερία», που μαζί με τη φρεγάτα «Ελλάς» απετέλεσαν τα δύο πρώτα εθνικά μας πλοία.
7η Αίθουσα: 1830 ως την Εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η αίθουσα αυτή είναι αφιερωμένη στη ναυτική ιστορία μας, από την σύσταση του Ελληνικού Κράτους έως και την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με ιδιαίτερη έμφαση στην ένδοξη δράση του Ναυτικού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.
Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει το μοντέλο του θρυλικού θωρηκτού “Γεώργιος Αβέρωφ” καθώς και τα δύο εντυπωσιακά διοράματα των δύο νικηφόρων ναυμαχίων της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 1913). Αξίζει να σημειωθεί πως σε αυτήν την αίθουσα ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει μερικούς από τους πιο εντυπωσιακούς πίνακες ζωγραφικής της συλλογής του Μουσείου, έργα των Βασιλείου Χατζή, Λυκούργου Κογεβίνα, Αιμιλίου Προσαλέντη, Λουκά Γεραλή, που αποθανάτισαν με τον χρωστήρα τους την μεγαλειώδη δράση του πολεμικού μας στόλου.
8η Αίθουσα: Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Στην αίθουσα αυτή παρουσιάζεται η δράση του ελληνικού στόλου κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ενότητα της παρουσίασης ξεκινά με τον τορπιλισμό του καταδρομικού «Έλλη» από το ιταλικό υποβρύχιο “Delfino”. Δίπλα από το μοντέλο έχει τοποθετηθεί η καμπάνα του βυθισμένου πλοίου και τμήμα μίας από τις τρεις ιταλικές τορπίλες που εκτοξεύθηκαν από το υποβρύχιο εναντίον της «Έλλης» και του λιμανιού της Τήνου. Φωτογραφίες της εποχής έχουν αποτυπώσει τις δραματικές σκηνές που εξελίχθηκαν κατά την στιγμή της αιφνιδιαστικής ιταλικής επίθεσης.
Ομοιώματα πλοίων και υποβρυχίων, όπως όπως του αντιτορπιλικού «Αδρίας» και του «Βασίλισσα Όλγα», φωτογραφίες και έντυπα δημοσιεύματα της εποχής, πολυάριθμα κειμήλια και αυθεντικά εξαρτήματα και όπλα των ηρωικών καραβιών αναβιώνουν τη δράση του ελληνικού στόλου.
9η Αίθουσα: Εμπορική Ναυτιλία.
Η αίθουσα αυτή διαφέρει από τις υπόλοιπες, καθώς παρουσιάζεται η ιστορία της Ελληνικής Εμπορικής Ναυτιλίας. Εδώ παρουσιάζεται, κυρίως μέσα από μοντέλα πλοίων, η πορεία της από την ίδρυση της πρώτης ελληνικής ατμοπλοϊκής εταιρείας ως την σημερινή εποχή, που ο ελληνικός εμπορικός στόλος κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης.
Το έκθεμα όμως που τραβά την προσοχή σε αυτήν την αίθουσα, ιδιαίτερα των μικρών επισκεπτών του Μουσείου, είναι τα όργανα πλοήγησης παλαιού εμπορικού ατμοπλοίου, που έχουν τοποθετηθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αναπαριστούν την γέφυρα πλοίου.
10η Αίθουσα: Παραδοσιακή Ναυπηγική.
Στην τελευταία αίθουσα του μουσείου, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει τον τρόπο κατασκευής ενός τρεχαντηριού, καθώς και ομοιώματα εμπορικών πλοίων που διέσχιζαν την ανατολική Μεσόγειο και την Μαύρη Θάλασσα τον 19ο αιώνα. Τέλος, παρουσιάζονται σπάνια ναυτικά όργανα και χάρτες.
Εξωτερικός περίβολος
Στον προαύλιο χώρο του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδος έχουν τοποθετηθεί εκθέματα μεγάλων διαστάσεων, κυρίως όπλα από πολεμικά πλοία. Χαρακτηριστικότερο έκθεμα αποτελεί ο πυργίσκος του υποβρυχίου Υ-2 «Παπανικολής» που έμεινε στην ιστορία για την ένδοξη δράση του στην Μεσόγειο κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Για την ιστορία του μουσείου, το έργο, αλλά και τη δράση του, μας μίλησε η Πρόεδρος του Ναυτικού Μουσείου της Ελλάδας, κ. Αναστασία Αναγνωστοπούλου - Παλούμπη. Παράλληλα, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το μουσείο.
Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος είναι το μεγαλύτερο ναυτικό μουσείο της χώρας. Πείτε μας δύο λόγια για την ιστορία του.
Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης του Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος έγινε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το 1867, από τον ιδρυτή του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου, πλοίαρχο του Π.Ν., Γεράσιμο Ζωχιό, ο οποίος εισηγήθηκε να αναλάβει το Ταμείο το έργο της συγκέντρωσης και διατήρησης των αντικειμένων, που έχουν σχέση με την ελληνική ναυτική ιστορία. Ωστόσο, η ιδέα του έμελλε να υλοποιηθεί ως ιδιωτική πρωτοβουλία, 82 χρόνια μετά. Το 1949 μία ομάδα έγκριτων πολιτών του Πειραιά μαζί με αξιωματικούς του Πολεμικού και Εμπορικού Ναυτικού, έχοντας ως κοινό δεσμό την αγάπη για τη θάλασσα και τα πλοία προχώρησαν στην ίδρυση του Ναυτικού Μουσείου. Το πρώτο οίκημα στο οποίο στεγάστηκε το 1955, βρισκόταν στην Ακτή Μουτσοπούλου 18 στον λιμενίσκο της Ζέας και ανήκε στην Άννα Μ. Πιπινέλη, ενώ από το 1969 στεγάζεται στο παρόν κτίριο.
Στην πορεία των χρόνων που ακολούθησαν ένας μεγάλος πλούτος εκθεμάτων και αρχείων συλλέχθηκαν με σκοπό να παρουσιάσουν στον επισκέπτη και στον ερευνητή τη ναυτική πορεία του έθνους μέσα στους αιώνες.
Σήμερα, 64 χρόνια μετά, η φυσιογνωμία του Μουσείου έχει επαναπροσδιοριστεί. Οργανώνει εκθέσεις, συνέδρια και ημερίδες, συμμετέχει σε ερευνητικά προγράμματα και διεθνή συνέδρια. Πραγματοποιεί σε καθημερινή βάση εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει επιδοθεί σε ένα μεγάλο εκδοτικό έργο με τη δημοσίευση πρωτότυπων ιστορικών λευκωμάτων και μελετών
Το Ναυτικό Μουσείο είναι ενεργό μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, του Διεθνούς Συμβουλίου Ναυτικών Μουσείων, του Συνδέσμου Ναυτικών Μουσείων της Μεσογείου και του Δικτύου των Μουσείων και Φορέων για την προστασία της θαλάσσιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Μεσογείου.
Τι μπορεί να δει κάποιος που επισκέπτεται για πρώτη φορά το Ναυτικό Μουσείο;
Στις αίθουσες του Ναυτικού Μουσείου παρουσιάζονται σήμερα περισσότερα από 2.500 εκθέματα, ταξινομημένα χρονολογικά και θεματικά, τα οποία ζωντανεύουν τη ναυτική ιστορία και παράδοση από την προϊστορική εποχή ως τις μέρες μας.
Μοντέλα πλοίων, αρχαιολογικά ευρήματα, ιστορικά κειμήλια, έργα ζωγραφικής, στολές, όπλα, ναυτικά όργανα και χάρτες ανασυνθέτουν μια ιστορική διαδρομή 10.000 χρόνων, από το πρώτο αρχαιολογικά τεκμηριωμένο θαλασσινό ταξίδι στο Αιγαίο το 8.000 π.χ. και τη θαλασσοκρατορία των Μινωιτών έως τους δυναμικούς σύγχρονους εμπορικούς στόλους των Ελλήνων εφοπλιστών.
Το Μουσείο φιλοξενεί άλλες εκθέσεις;
Οι περιοδικές εκθέσεις αποτελούν μια από τις πλέον γόνιμες δραστηριότητες του Ναυτικού Μουσείου και ανανεώνουν την επαφή του με το κοινό. Το Μουσείο οργανώνει περιοδικές εκθέσεις στους χώρους του, όπως η έκθεση για τον μεγάλο θαλασσογράφο Κων/νο Βολανάκη και η έκθεση για το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», αλλά και “ταξιδεύει” οργανώνοντας εκθέσεις ή συμμετέχοντας σε εκθέσεις, που οργανώνουν άλλοι πολιτιστικοί φορείς στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, αναδεικνύοντας και προβάλλοντας την ναυτική παράδοση της χώρας μας. Από τις πιο σημαντικές διεθνείς συμμετοχές του μουσείου θα ξεχώριζα την έκθεση «Έλληνες και θάλασσα: Τα ελληνικά πλοία από την αρχαιότητα έως σήμερα» στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, στην Νέα Υόρκη και την έκθεση με θέμα «Ναυσιπλοΐα και Ναυτική Τέχνη της Ελλάδος» στο Ναυτικό Σαλόνι του Αμβούργου με τιμώμενη χώρα την Ελλάδα.
Τα τελευταία χρόνια τα Μουσεία αποτελούν πόλους έλξης μικρών παιδιών μέσα από μία σειρά δραστηριοτήτων που πραγματοποιούν και απευθύνονται σ’ αυτά. Το Ναυτικό Μουσείο πως δραστηριοποιείται σ’ αυτό το χώρο; Πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα;
Ένα από τα σημαντικότερα έργα του Μουσείου σήμερα είναι η πραγματοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε περίπου 17.000 μαθητές όλων των βαθμίδων ετησίως. Η βιωματική διδασκαλία της ναυτικής ιστορίας και παράδοσης σε τόσο μεγάλο αριθμό μαθητών αποτελεί από μόνη της σκοπό ύπαρξης του Μουσείου. Επιδίωξή μας είναι να αποτελεί το Μουσείο για τους μικρούς επισκέπτες μας χώρο σκέψης, δράσης, προβληματισμού και ψυχαγωγίας.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Μουσείου πραγματοποιούνται στους χώρους της μόνιμης έκθεσης και απευθύνονται σε μαθητές της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα σχεδιάζονται για τις περιοδικές εκθέσεις του Μουσείου.
Στο Μουσείο λειτουργεί Βιβλιοθήκη. Πείτε μας δύο λόγια γι’ αυτή.
Από την ίδρυση του μουσείου κρίθηκε αναγκαία η συγκρότηση μιας ειδικής ναυτικής βιβλιοθήκης ως αναπόσπαστο τμήμα του με πρωταρχικό σκοπό να συγκεντρωθούν βιβλία σχετικά με τη ναυτιλία, τη θάλασσα, την ιστορία και παράδοση της Ελλάδος.
Σήμερα, η βιβλιοθήκη του Μουσείου αποτελεί τη μεγαλύτερη ναυτική βιβλιοθήκη της χώρας μας, με περισσότερους από 15.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών, ελληνικών και ξενόγλωσσων. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγάλη ενότητα από μνημειακές, παλαιές και σπάνιες εκδόσεις, πολύτιμα λευκώματα αλλά και μοναδικά αντίτυπα βιβλίων από το 16ο μέχρι και το 19ο αιώνα, όπως μια ελληνική έκδοση της «Γεωγραφίας του Πτολεμαίου» του 1546 και μια λατινική του 1596, ο «Πορτολάνος του Δημητρίου Τάγια» των αρχών του 19ου αιώνα (το δεύτερο γνωστό αντίτυπο βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη) κ.α.
Στόχος μας είναι μέσα στα επόμενα χρόνια η βιβλιοθήκη του Μουσείου να αναπτυχθεί περισσότερο, να εκσυγχρονιστεί και να ενισχυθεί με κατάλληλο εξοπλισμό, ώστε να αποτελέσει ένα ζωντανό κύτταρο έρευνας για τους επιστήμονες της ναυτικής μας παράδοσης και κληρονομιάς.
Στη βιβλιοθήκη φυλάσσεται και το φωτογραφικό και ιστορικό αρχείο του Μουσείου καθώς και το αρχείο σχεδίων πλοίων. Ένα μικρό μέρος των αρχείων αυτών έχουν, ήδη, ψηφιοποιηθεί με το κοινοτικό πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας», ενώ στους επόμενους μήνες, θα ψηφιοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος αυτών μέσω ενός ευρωπαϊκού προγράμματος στο οποίο εντάχθηκε το Μουσείο, και που έχει ως στόχο την ενίσχυση της παρουσίας του στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Πέρα από την ψηφιοποίηση των αρχείων και συλλογών του Μουσείου, το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διαδραστικές διαδικτυακές εφαρμογές, δημιουργία συμμετοχικών εμπειριών στον διαδικτυακό τόπο του ΝΜΕ και διαδραστικές εγκαταστάσεις στο χώρο του Μουσείου.
Αναφέρατε στην αρχή της συνέντευξης ότι το Μουσείο έχει επιδοθεί σ’ ένα μεγάλο εκδοτικό έργο; Πείτε μας δύο λόγια γι’ αυτό.
Τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας του Μουσείου δώσαμε ιδιαίτερη βαρύτητα στο εκδοτικό του έργο. Στόχος μας ήταν μέσα από τις εκδόσεις μας να κάνουμε γνωστό στο ευρύ κοινό τον πλούτο των συλλογών του Μουσείου αλλά παράλληλα να προωθήσουμε την έρευνα παρουσιάζοντας ανέκδοτο υλικό που αφορά την ναυτική μας ιστορία και παράδοση. Από τις πιο πρόσφατες εκδόσεις μας αξίζει να αναφέρουμε το ιστορικό λεύκωμα «Βαλκανικοί Πόλεμοι. Ο Ναυτικός Αγώνας» του Ι. Παλούμπη, το “Χρονικό της Ναυτικής Αεροπορίας”, του ιδίου συγγραφέα, που τιμήθηκε με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, τη δίτομη έκδοση «Τα ελληνικά υποβρύχια» των Τ. Μασούρα & Θωμά Κατωπόδη, που τιμήθηκε, επίσης, από την Ακαδημία Αθηνών με έπαινο.
Το Μουσείο εκδίδει, επίσης, το περιοδικό «Περίπλους της Ναυτικής Ιστορίας» . Μπορείτε να μας μιλήσετε για το συγκεκριμένο έντυπο;
Το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος από το 1991 προέβη στην έκδοση τριμηνιαίου περιοδικού με τον τίτλο «Περίπλους Ναυτικής Ιστορίας».
Σκοπός της έκδοσης ήταν και παραμένει έως σήμερα η προώθηση της επιστημονικής έρευνας και η ευαισθητοποίηση του κοινού στη διαφύλαξη και συνέχιση της ναυτικής παράδοσης. Βέβαια, στην πορεία των χρόνων το περιοδικό εκσυγχρονίστηκε, εμπλουτίστηκε με αποτέλεσμα σήμερα η κυκλοφορία του να έχει αυξηθεί εντυπωσιακά.
Στο περιοδικό παρουσιάζονται, επίσης, οι δραστηριότητες του Μουσείου και αναδεικνύονται οι συλλογές του, ενώ παράλληλα, δημοσιεύονται τα πρακτικά επιστημονικών συναντήσεων (συνέδρια και ημερίδες) που διοργανώνει ή συμμετέχει το Μουσείο.
Παρόλο τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Μουσείο έχουμε καταφέρει να μην αναστείλουμε τη λειτουργία του καθώς το κόστος της έκδοσής του καλύπτεται από τις διαφημιστικές καταχωρήσεις εταιρειών στις σελίδες του.
Ποια προβλήματα αντιμετωπίζει το Ναυτικό Μουσείο;
Το σημαντικότερο πρόβλημα του Μουσείου είναι η ελλιπής χρηματοδότηση που δεν επαρκεί για να καλύπτει ούτε τη μισθοδοσία του ελάχιστου απομείναντος προσωπικού.
Η υποχρηματοδότηση προέρχεται από τον μηδενισμό των όποιων κρατικών επιχορηγήσεων και την ελαχιστοποίηση μέχρις εξαφανίσεως των ιδιωτικών χορηγιών.
Τα σχολεία που επισκέπτονται ομαδικά το Μουσείο, περίπου 17.000 παιδιά το χρόνο, είναι το κύριο έσοδο και πάλι μειωμένο, δεδομένου ότι γίνεται αποδεκτή σε αρκετές περιπτώσεις η επίσκεψη των μαθητών χωρίς εισιτήριο, εάν τίθεται θέμα απορίας.
Ως αποτέλεσμα της υποχρηματοδότησης έχει περιορισθεί το υπηρετούν προσωπικό στον ανεπαρκή αριθμό των έξι υπαλλήλων που ανταποκρίνονται μόλις μετά βίας και ηρωικά στις πολλαπλές απαιτήσεις.
Ωστόσο, παρά τους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, εμείς συνεχίζουμε να οραματιζόμαστε και να σχεδιάζουμε ένα καλύτερο μέλλον για το Μουσείο. Βασικός μας στόχος μας είναι η βελτίωση της κτηριακής υποδομής του.
Έχει, ήδη, εκπονηθεί ένα σχέδιο κτηριακής αναβάθμισης από ομάδα μελετών (αρχιτεκτόνων και μηχανικών), μελών του Μουσείου. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα, που θα βελτιώσει σημαντικά τις υποδομές του Μουσείου, θα εξωραΐσει την εξωτερική του όψη και θα αυξήσει κατά 30% περίπου τον διαθέσιμο εσωτερικό του χώρο. Τα σχέδια της εξωτερικής εμφάνισης παρουσιάζονται πράγματι εντυπωσιακά και εάν υλοποιηθούν, το Μουσείο θα αποτελέσει στολίδι της περιοχής του λιμένος της Ζέας και διακριτό σημείο αναφοράς της πόλης του Πειραιά.
Θέλετε να δώσετε ένα μήνυμα στον κόσμο που θα σας διαβάσει;
Κλείνοντας θα ήθελα να πω ότι το Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος μέσα του περικλείει τη δόξα της ελληνικής ναυτικής ιστορίας που αποδεδειγμένα έχει μία ιστορική διαδρομή 100 αιώνων.
Στο εσωτερικό του υπάρχουν δείγματα των ναυτικών αγώνων του ελληνικού έθνους και των ηρωικών νεκρών που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία.
Παράλληλα, υπάρχουν δείγματα της ναυτικής παράδοσης της ελληνικής φυλής και πως αυτή συγκροτήθηκε στη διάρκεια των αιώνων.
Σήμερα, η ελληνική ναυτική παράδοση έχει τοποθετήσει τη χώρα μας στην πρώτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης με τον ελληνόκτητο στόλο να αποτελεί περίπου το 16% της παγκόσμιας ναυτιλιακής χωρητικότητας.
Πρόκειται επομένως για ένα Μουσείο που κατ’ εξοχήν περικλείει την ελληνική ψύχη και θα πρέπει όλοι να το πλησιάσουν και να το γνωρίσουν.
Ημέρες και ώρες λειτουργίας:
Τρίτη έως Σάββατο: 9:00 -14:00 Παραμένει κλειστό την Κυριακή, την Δευτέρα και τις επίσημες αργίες.
Είσοδος:
Γενική Είσοδος: 4 €
*Μειωμένο 50%: Φοιτητές, Μαθητές, Πολύτεκνοι, Άτομα άνω των 65 ετών
*Ελεύθερη Είσοδος:- Παιδιά κάτω των 6 ετών, ΑΜΕΑ, Τα μέλη του Ν.Μ.Ε., Τα μέλη του ICOM, Κάτοχοι κάρτας Ελευθέρας Εισόδου του ΥΠΠΟΤ, Ακαδημαϊκοί – Εκπαιδευτικοί, Ξεναγοί – Δημοσιογράφοι, Υπηρετούντες στο Πολεμικό Ναυτικό και το Λιμενικό Σώμα
Ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα πραγματοποιούνται σε οργανωμένες ομάδες ύστερα από τηλεφωνική συνεννόηση.
Tromaktiko
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
