2012-09-25 11:16:04
Φωτογραφία για Θεσσαλονίκη: Ρημάζει η αρχοντική κληρονομιά της Ανω Πόλης
Περισσότερα από 200 κτίρια, εγκαταλελειμμένα, ετοιμόρροπα, άλλα διατηρητέα και άλλα όχι, ρημάζουν στις γειτονιές της Ανω Πόλης στη Θεσσαλονίκη.

Τα τελευταία χρόνια, αρκετά από αυτά έχουν μετατραπεί είτε σε σκουπιδότοπους είτε σε στέκια ναρκομανών και άστεγων, πληγώνοντας την ιστορική, πολιτιστική και αρχιτεκτονική αξία του παραδοσιακού οικισμού.

«Πλέον δίνουμε "μάχες" με αλλοδαπούς και περιθωριακά στοιχεία που θέλουν να τα καταλάβουν και τους απομακρύνουμε», τονίζει φανερά ενοχλημένος στον «ΑτΚ» ο Αλέξης Αθανασίου, φαρμακοποιός της περιοχής.

Ο πλούτος των διατηρητέων που θα έπρεπε να αναβαθμίσει την περιοχή, δυστυχώς εξαιτίας της εγκατάλειψης περισσότερο την υποβαθμίζει και δημιουργεί άσχημη αισθητική εικόνα στους τουρίστες που επισκέπτονται τα γραφικά σοκάκια της. Γραφειοκρατία, συναρμοδιότητα πολλών υπουργείων και υπηρεσιών λειτούργησαν και λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την αξιοποίησή τους παρατηρεί ο τέως προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικών Εργων του δήμου, Απόστολος Παπαγιαννόπουλος
. Το καθένα, μάλιστα, από αυτά ανήκει σε 10 - 15 συνιδιοκτήτες. Στο παρελθόν δεν τα έβρισκαν ως προς τον τρόπο αξιοποίησής τους. Σήμερα οι περισσότεροι κληρονόμοι δεν εμφανίζονται καν, ενώ λόγω και της κρίσης αποφεύγουν να προβούν σε οποιαδήποτε εργασία συντήρησης.

Τον κώδωνα του κινδύνου αλλοίωσης της περιοχής κρούει και το ΤΕΕ/ΤΚΜ σε μελέτη που παρουσίασε πριν από οχτώ μήνες, με αφορμή τη συμπλήρωση 33 χρόνων από το χαρακτηρισμό του οικισμού σε παραδοσιακό. Πάντως, επίσημα, ούτε ο δήμος, ούτε το γραφείο Ανω Πόλης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας αλλά ούτε και το ΥΜΑ-Θ γνωρίζει πόσα σπίτια είναι ετοιμόρροπα σήμερα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του δήμου, από το 1997 έχουν εκδοθεί 300 πρωτόκολλα κατεδάφισης, εκ των οποίων έχουν εκτελεστεί τα 283. «Μέχρι το τέλος του έτους θα κατεδαφιστούν και τα υπόλοιπα 17», σημειώνει στο «ΑτΚ» ο προϊστάμενος του τμήματος ελέγχου κατασκευών επικίνδυνων - ετοιμόρροπων του δήμου Παναγιώτης Νάρης. Στοιχεία για την κατάσταση των εγκαταλελειμμένων σπιτιών δεν διατηρεί το γραφείο Ανω Πόλης της Περιφέρειας, ενώ το ΥΜΑ-Θ έχει καταγράψει 281 διατηρητέα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί με υπουργικές αποφάσεις. Αυτά χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται 115 κτίρια απόλυτης προστασίας, στη δεύτερη 91 κτίρια απόλυτης προστασίας του κελύφους τους, στην τρίτη 67 κτίρια στα οποία επιβάλλεται η διατήρηση του ογκομετρικού περιγράμματος (ανακατασκευή) και στην τέταρτη οχτώ κτίρια στα οποία επιβάλλεται η διατήρηση των όψεων με εξάντληση του συντελεστή δόμησης.

Η χαμένη ευκαιρία

Κι όμως ο «παραδοσιακός οικισμός» της Ανω Πόλης, όπως ανακηρύχθηκε με προεδρικό διάταγμα το 1978, είχε πολλές ευκαιρίες για να σωθεί στο παρελθόν. Αρκετές μελέτες συντάχθηκαν τα προηγούμενα χρόνια τόσο από το υπουργείο Πολιτισμού, το ΥΠΕΧΩΔΕ και το ΥΜΑ-Θ, σχεδόν όμως όλες έμειναν στα συρτάρια. Η μεγάλη ευκαιρία ήρθε το 1997, όταν και η Θεσσαλονίκη έγινε Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Μελέτη που συνέταξε ο δήμος Θεσσαλονίκης επί δημαρχίας Ντίνου Κοσμόπουλου εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και χρηματοδοτήθηκε με 6 δισ. δραχμές το 1997.

«Θεώρησαν ότι η διατήρηση ενός παραδοσιακού οικισμού όπως είναι η Ανω Πόλη σε ένα αστικό κέντρο με μεγάλη ανάπτυξη, όπως η Θεσσαλονίκη, εκείνη την περίοδο είναι ένα πλάνο το οποίο ενδιέφερε όλη την Ευρώπη και μας έδωσαν 6 δισεκατομμύρια δραχμές για έργα και αναπλάσεις στον παραδοσιακό οικισμό. Ωστόσο ελάχιστα από αυτά αξιοποιήθηκαν», θυμάται ο Απόστολος Παπαγιαννόπουλος. Μόλις γύρω στα 20 κτίρια αγοράστηκαν και ανακατασκευάστηκαν από την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Η μελέτη προέβλεπε μεταξύ άλλων την επισκευή των βυζαντινών εκκλησιών και των διατηρητέων κτιρίων καθώς και παρεμβάσεις σε μνημεία με έντονο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Η σημερινή κατάσταση

Σήμερα πολλά από αυτά έχουν μετατραπεί σε εστίες μόλυνσης. Απέναντι από την εκκλησία των Ταξιαρχών επί της Ακροπόλεως, το φαρμακείο του Αλέξη Αθανασίου εφάπτεται με διατηρητέο εγκαταλελειμμένο κτίριο. «Μόλις την Πέμπτη επί τρεις ώρες καθάριζε την αυλή του ετοιμόρροπου κτιρίου η γυναίκα μου», τονίζει αγανακτισμένος και αμέσως βγαίνει έξω να μας δείξει την κατάσταση. «Πέταξε τριάντα κουπάκια με τροφές για γάτες και σκύλους που αφήνουν διάφοροι φιλόζωοι. Είχαν έντονη δυσοσμία και δεν πήγαινε άλλο, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Το φαρμακείο είχε γεμίσει κουνούπια και μύγες από τις ακαθαρσίες, ενώ σε ολόκληρη την περιοχή κάνουν πάρτι τα ποντίκια», προσθέτει ανεβάζοντας τον τόνο της φωνής του. «Προσπάθησαν να καταλάβουν το κτίριο περιθωριακά στοιχεία στο παρελθόν, αλλά τους εμποδίσαμε», αναφέρει, ζητώντας μάλιστα από το δήμο να πιέσει τους ιδιοκτήτες να καθαρίσουν τα κτίρια και αν δεν ανταποκριθούν, να αναλάβει ο ίδιος ο δήμος την καθαριότητα, προκειμένου να προφυλαχθεί η δημόσια υγιεινή.

Ανηφορίζοντας λίγο πιο πάνω «πέφτουμε» πάνω σε ένα ακόμη εγκαταλελειμμένο διώροφο. Είναι γεμάτο πεταμένα λάστιχα, παλιά ψυγεία, τηλεοράσεις και άλλα μπάζα. Οι ιδιοκτήτες του είναι πολλοί. «Προσπάθησε να το κτίσει ένας εργολάβος, αλλά δεν τα κατάφερε. Μπλέχθηκε με τις πολλές ιδιοκτησίες και το πράγμα κώλυσε εδώ και πολλά χρόνια», μας εξηγεί ο διπλανός γείτονας.

Ανάμεσα σε δύο ετοιμόρροπα σπίτια, Περιάνδρου και Ποτίδαιας, βρίσκεται το σπίτι του Δημήτρη Εμμανουηλίδη. Οι ιδιοκτήτες των διπλανών σπιτιών είναι εξαφανισμένοι εδώ και χρόνια. «Αντε ψάξε να τους βρεις… Το θέμα είναι να μην τύχει και περάσεις από κάτω την ώρα που πέφτει ο σοβάς», τονίζει αφοπλιστικά.

«Αρκετοί από τους ιδιοκτήτες έχουν περιφράξει τα σπίτια τους, ωστόσο περιθωριακοί, αλλοδαποί και ναρκομανείς κάνουν τρύπες στους τοίχους και μπαίνουν μέσα, ενώ Βούλγαροι ξηλώνουν σιδερένιες διατηρητέες πόρτες και τις πουλούν για παλιοσίδερα», εξηγεί η αρχιτέκτων μηχανικός Κυριακή Παραθύρα που δραστηριοποιείται στην περιοχή. «Ενώ στην αρχή δε με φόβιζαν, τώρα όμως πάει να δημιουργηθεί κάτι σαν γκέτο και ανησυχώ. Αυτά τα κτίρια, πολλά από τα οποία χρονολογούνται από το Μεσοπόλεμο, συμβολίζουν την άλλη Θεσσαλονίκη. Γι' αυτό θα πρέπει να δώσουν κίνητρα στους ιδιοκτήτες να ανακατασκευάσουν τουλάχιστον τις προσόψεις», προσθέτει.

«Απέναντι από το σπίτι μου ζούσε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων. Πριν από 4-5 χρόνια πέθανε, το κτίριο εγκαταλείφθηκε, ενώ άγνωστοι άνοιξαν τρύπα στο ντουβάρι και πήραν τα ρούχα τους», αφηγείται στον «ΑτΚ» ο Χάρης Δησκέρης, μόνιμος κάτοικος της Ανω Πόλης, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της περιοχής είναι η καθαριότητα και τα διάφορα τρωκτικά που εγκαταβιούν μέσα στα ετοιμόρροπα χαμόσπιτα.

Εδώ και δέκα χρόνια στέκεται δίπλα στην ταβέρνα «Κονάκι» ένα ετοιμόρροπο κτίριο. «Μυρίζει άσχημα πολλές φορές. Προσπάθησαν να το καταλάβουν αλλοδαποί, αλλά τους απέτρεψα, γιατί θα είχα πρόβλημα με το μαγαζί», λέει ο Δημήτρης Λαζαρίδης. Λίγα βήματα παραπέρα, στη Μορέως, τα τελευταία 4-5 χρόνια ένα παρατημένο κτίριο έχει μετατραπεί σε καταφύγιο ρακοσυλλεκτών. «Περιμένουμε να πέσει το κτίριο. Απλά ας ελπίσουμε να μην πέσει όταν κάποιος είναι μέσα. Πρέπει να δώσουν κίνητρα στους ιδιοκτήτες να τα κατεδαφίσουν. Δεν πάει άλλο η κατάσταση. Η Ανω Πόλη είναι απεριποίητη», προσθέτει με παράπονο.

Ο δήμος Θεσσαλονίκης

Η κρίση... μιλάει και στην περίπτωση της Ανω Πόλης. «Το πρόβλημά μας είναι ότι δεν υπάρχουν χρήματα», απαντά ο αντιδήμαρχος Αστικού Σχεδιασμού, Ανδρέας Κουράκης, και συνεχίζει: «Στα κτίρια των ιδιωτών δεν μπορούμε να παρέμβουμε. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κοινοποιήσουμε στον ιδιοκτήτη, αν το κτίριό του είναι προς κατεδάφιση, να προχωρήσει στις αντίστοιχες διαδικασίες». Οπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος, αν ο ιδιοκτήτης δηλώσει αδυναμία, τότε την κατεδάφιση αναλαμβάνει ο δήμος με χρέωση του ιδιοκτήτη. Αυτό ισχύει σε περίπτωση που το εν λόγω κτίσμα δεν είναι ρυμοτομούμενο (δηλαδή, αν δεν πρέπει να κατεδαφιστεί για τη διάνοιξη ενός δρόμου κ.ά.). Αν είναι ρυμοτομούμενο, τότε το κόστος της κατεδάφισης αναλαμβάνει ο δήμος. Στην περίπτωση που το ετοιμόρροπο κτίσμα είναι διατηρητέο, τότε, πριν από την κατεδάφισή του, οι ιδιοκτήτες πρέπει να προβαίνουν στην αποτύπωσή του, έτσι ώστε, σε περίπτωση εκ νέου ανέγερσης, το νέο κτίσμα να είναι πιστή αποτύπωση του παλιού. Μάλιστα, για κατεδάφιση διατηρητέου ετοιμόρροπου, θα πρέπει να υπάρχει έγκριση της Διεύθυνσης Πολεοδομίας και της Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων.

agelioforos.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ NEWSNOWGR.COM
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ