2012-09-11 13:25:26
Gideon Rachman
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκπυρσοκρότησε τη μαγική της σφαίρα. Υποσχόμενος «απεριόριστες» αγορές κρατικών ομολόγων, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Mario Draghi, τήρησε τη δέσμευσή του να κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να σωθεί το ευρώ. Στην προσπάθειά της να σώσει το ενιαίο νόμισμα όμως, η μαγική σφαίρα του κ. Draghi πλήγωσε σοβαρά κάτι πολύ πιο σημαντικό: τη δημοκρατία στην Ευρώπη.
Ως αποτέλεσμα των κινήσεων της ΕΚΤ, οι ψηφοφόροι από τη Γερμανία ως την Ισπανία θα δουν ότι κρίσιμες αποφάσεις για την οικονομική πολιτική δεν μπορούν πλέον να αλλάξουν μέσω της εκλογικής κάλπης. Στη Γερμανία ειδικότερα, γίνεται ολοένα και πιο αντιληπτό ότι η ΕΚΤ, ένα μη εκλεγμένο σώμα που περηφανεύεται για την ανεξαρτησία του από τις κυβερνήσεις, μόλις έλαβε μία απόφαση με ουσιώδεις επιπτώσεις στους Γερμανούς φορολογούμενους, οι οποίοι όμως, δεν μπορούν να την αλλάξουν.
Μέχρι τώρα, τα ευρωπαϊκά πακέτα στήριξης έπρεπε να επικυρωθούν από το γερμανικό κοινοβούλιο και υπόκεινται σε αλλαγές από τα γερμανικά δικαστήρια
. Πράγματι, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας θα κρίνει τη συνταγματικότητα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης την Τετάρτη. Όμως, η απόφαση της ΕΚΤ να προχωρήσει σε απεριόριστες αγορές ομολόγων δεν υπόκειται σε τέτοιους δημοκρατικούς ελέγχους. Το γερμανικό κοινοβούλιο δεν μπορεί να εμποδίσει την τράπεζα. Και επειδή πρόκειται για θεσμό της ΕΕ, η ΕΚΤ δεν μπορεί να ελεγχθεί από τη γερμανική δικαιοσύνη, αλλά μόνο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Στην ΕΚΤ, ο πρόεδρος της γερμανικής κεντρικής τράπεζας έχει μόνο μία ψήφο, την ίδια ισχύ δηλαδή με τους κεντρικούς τραπεζίτες της Μάλτας ή της Σλοβενίας. Ο Jens Weidmann, ο επικεφαλής της Bundesbank, ήταν ο μόνος που ψήφισε κατά του προγράμματος αγοράς ομολόγων.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel έδωσε τη σιωπηρή συγκατάθεσή της στις πρωτοβουλίες της ΕΚΤ και ένας άλλος Γερμανός που μετέχει στο συμβούλιο της ΕΚΤ ψήφισε υπέρ του προγράμματος.
Οι δημοσκοπήσεις όμως, όπως και τα σχόλια του Τύπου υποδεικνύουν ότι ο κ. Weidmann εκφράζει την κοινή γνώμη στη Γερμανία. Μετά την απόφαση της ΕΚΤ, η Bundesbank εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία υποστήριξε ότι τα σχέδια της ΕΚΤ «ισοδυναμούν με χρηματοδότηση κυβερνήσεων τυπώνοντας χρήμα» και «αναδιανέμουν σημαντικούς κινδύνους σε φορολογούμενους πολλών χωρών». Μετάφραση: Η πρωτοβουλία της ΕΚΤ είναι παράνομη και επικίνδυνη και οι Γερμανοί φορολογούμενοι θα καταλήξουν με τη λυπητερή.
Βεβαίως οι Γερμανοί – περισσότερο από όλους – σέβονται την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Υπό κανονικές συνθήκες, είναι μία σωστή παράδοση. Εν μέσω της κρίσης στην ευρωζώνη όμως, η ΕΚΤ ξαφνικά συμπεριφέρεται με τρόπο που απέχει πολύ από την γερμανική άποψη περί συνετών κεντρικών τραπεζών.
Και δεν είναι μόνο οι Γερμανοί που έχουν λόγους να αισθάνονται νευρικότητα ως προς τις δημοκρατικές επιπτώσεις των κινήσεων της ΕΚΤ. Για να αποκτήσουν πρόσβαση στα απεριόριστα πολεμοφόδια της ΕΚΤ, οι Ισπανοί ή οι Ιταλοί θα πρέπει να «ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα» - που ακούγεται εξίσου δυσάρεστο με το πρόγραμμα αποτοξίνωσης των ναρκομανών.
Στην πραγματικότητα, η Μαδρίτη ή η Ρώμη θα πρέπει να δεχθούν εποπτεία επί των εθνικών τους προϋπολογισμών στα πρότυπα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με κατευθυντήριες γραμμές από τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Μία τέτοια ταπεινωτική και ασυγκάλυπτη απώλεια εθνικής κυριαρχίας, σε συνδυασμό με βαθιά ύφεση, είναι ο ιδανικός συνδυασμός για να οδηγηθούν οι ψηφοφόροι στα πολιτικά άκρα, όπως άλλωστε αποδεικνύει και το παράδειγμα της Ελλάδας.
Βεβαίως, οι ιδεαλιστές Ευρωπαίοι θα υποστηρίξουν ότι η συζήτηση περί απώλειας εθνικής κυριαρχίας είναι ξεπερασμένη. Το ευρώ είναι πανευρωπαϊκό νόμισμα κι έτσι το μέλλον του θα πρέπει να αποφασίζεται από τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και όχι από μεμονωμένα κράτη-μέλη.
Στην πράξη ωστόσο, η κρίση της ευρωζώνης οδηγεί ολοένα σε μεγαλύτερη πόλωση της Ευρωπαϊκής πολιτικής εντός των εθνικών ορίων. Στην Ιταλία και την Ισπανία η εναντίωση στην αλαζονική και εγωκεντρική πολιτική της Γερμανίας κοντεύει να γίνει εθνική θέση - καθώς ενώνει τα κόμματα της άκρας αριστεράς με εκείνα της άκρας δεξιάς. Στη Γερμανία από την άλλη πλευρά, αριστεροί και δεξιοί φαίνεται πως συμφωνούν ότι η λιτότητα στον ευρωπαϊκό Νότο πρέπει να είναι το τίμημα των πακέτων στήριξης.
Γιατί λοιπόν το έκανε ο κ. Draghi;
Η απάντηση είναι πως βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα πραγματικά σκληρό δίλημμα. Ήταν σαφές ότι τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ που δεσμεύθηκαν στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης δεν ήταν αρκετά για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος κατάρρευσης των τραπεζών και κρατικών χρεοκοπιών στην ευρωζώνη. Ο χρηματοοικονομικός όλεθρος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ακόμη «Μεγάλη Ύφεση» και σε πολιτικούς εξτρεμισμούς, με αποτέλεσμα μία πολύ μεγαλύτερη απειλή εναντίον της δημοκρατίας από ότι συνεπάγεται η άμεση και ανελαστική απειλή που θέτει τώρα η ΕΚΤ.
Αντιθέτως, εάν τεθεί υπό έλεγχο το κόστος δανεισμού σε Ισπανία και Ιταλία και οι κυβερνήσεις των εν λόγω χωρών παρακινηθούν να προχωρήσουν σε σημαντικές διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, τότε η ΕΚΤ μπορεί να δικαιωθεί. Ο κ. Draghi όχι μόνο θα έχει σώσει το ευρώ, αλλά θα έχει δώσει στην Ευρώπη τον χρόνο που χρειάζεται για να επιστρέψει στην ανάπτυξη.
Παρόλα αυτά, θα πρέπει πολλά πράγματα να γίνουν ταυτοχρόνως σωστά για να πετύχει το σχέδιο του κ. Draghi. Το πιθανότερο είναι πως η πολιτική και οικονομική δυστυχία θα ενισχυθεί στην Ευρώπη τον επόμενο χρόνο – καθώς η Γερμανία θα βυθίζεται στην ύφεση ενώ Ιταλία και Ισπανία (για να μην αναφερθούμε στην Ελλάδα) θα παλεύουν με ακόμη αυστηρότερη λιτότητα. Εάν όμως, το ευρώ διασπαστεί, τότε το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων θα καταστήσει το άμεσο οικονομικό κόστος για τη Γερμανία και άλλες χώρες πιστωτές πολύ υψηλότερο.
Βεβαίως, για όποιον έχει κάποια γνώση ιστορίας, η απομόνωση του Γερμανού εκπροσώπου στην ΕΚΤ είναι ένα τρομακτικό θέαμα. Από το 1945, η κεντρική ιδέα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος ήταν να μην υπάρχει μία ισχυρή και πληγωμένη Γερμανία στο κέντρο της Ευρώπης.
Πλησιάζουμε επικίνδυνα σε αυτό το σημείο...
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εκπυρσοκρότησε τη μαγική της σφαίρα. Υποσχόμενος «απεριόριστες» αγορές κρατικών ομολόγων, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Mario Draghi, τήρησε τη δέσμευσή του να κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να σωθεί το ευρώ. Στην προσπάθειά της να σώσει το ενιαίο νόμισμα όμως, η μαγική σφαίρα του κ. Draghi πλήγωσε σοβαρά κάτι πολύ πιο σημαντικό: τη δημοκρατία στην Ευρώπη.
Ως αποτέλεσμα των κινήσεων της ΕΚΤ, οι ψηφοφόροι από τη Γερμανία ως την Ισπανία θα δουν ότι κρίσιμες αποφάσεις για την οικονομική πολιτική δεν μπορούν πλέον να αλλάξουν μέσω της εκλογικής κάλπης. Στη Γερμανία ειδικότερα, γίνεται ολοένα και πιο αντιληπτό ότι η ΕΚΤ, ένα μη εκλεγμένο σώμα που περηφανεύεται για την ανεξαρτησία του από τις κυβερνήσεις, μόλις έλαβε μία απόφαση με ουσιώδεις επιπτώσεις στους Γερμανούς φορολογούμενους, οι οποίοι όμως, δεν μπορούν να την αλλάξουν.
Μέχρι τώρα, τα ευρωπαϊκά πακέτα στήριξης έπρεπε να επικυρωθούν από το γερμανικό κοινοβούλιο και υπόκεινται σε αλλαγές από τα γερμανικά δικαστήρια
Στην ΕΚΤ, ο πρόεδρος της γερμανικής κεντρικής τράπεζας έχει μόνο μία ψήφο, την ίδια ισχύ δηλαδή με τους κεντρικούς τραπεζίτες της Μάλτας ή της Σλοβενίας. Ο Jens Weidmann, ο επικεφαλής της Bundesbank, ήταν ο μόνος που ψήφισε κατά του προγράμματος αγοράς ομολόγων.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel έδωσε τη σιωπηρή συγκατάθεσή της στις πρωτοβουλίες της ΕΚΤ και ένας άλλος Γερμανός που μετέχει στο συμβούλιο της ΕΚΤ ψήφισε υπέρ του προγράμματος.
Οι δημοσκοπήσεις όμως, όπως και τα σχόλια του Τύπου υποδεικνύουν ότι ο κ. Weidmann εκφράζει την κοινή γνώμη στη Γερμανία. Μετά την απόφαση της ΕΚΤ, η Bundesbank εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία υποστήριξε ότι τα σχέδια της ΕΚΤ «ισοδυναμούν με χρηματοδότηση κυβερνήσεων τυπώνοντας χρήμα» και «αναδιανέμουν σημαντικούς κινδύνους σε φορολογούμενους πολλών χωρών». Μετάφραση: Η πρωτοβουλία της ΕΚΤ είναι παράνομη και επικίνδυνη και οι Γερμανοί φορολογούμενοι θα καταλήξουν με τη λυπητερή.
Βεβαίως οι Γερμανοί – περισσότερο από όλους – σέβονται την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας. Υπό κανονικές συνθήκες, είναι μία σωστή παράδοση. Εν μέσω της κρίσης στην ευρωζώνη όμως, η ΕΚΤ ξαφνικά συμπεριφέρεται με τρόπο που απέχει πολύ από την γερμανική άποψη περί συνετών κεντρικών τραπεζών.
Και δεν είναι μόνο οι Γερμανοί που έχουν λόγους να αισθάνονται νευρικότητα ως προς τις δημοκρατικές επιπτώσεις των κινήσεων της ΕΚΤ. Για να αποκτήσουν πρόσβαση στα απεριόριστα πολεμοφόδια της ΕΚΤ, οι Ισπανοί ή οι Ιταλοί θα πρέπει να «ενταχθούν σε ένα πρόγραμμα» - που ακούγεται εξίσου δυσάρεστο με το πρόγραμμα αποτοξίνωσης των ναρκομανών.
Στην πραγματικότητα, η Μαδρίτη ή η Ρώμη θα πρέπει να δεχθούν εποπτεία επί των εθνικών τους προϋπολογισμών στα πρότυπα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με κατευθυντήριες γραμμές από τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Μία τέτοια ταπεινωτική και ασυγκάλυπτη απώλεια εθνικής κυριαρχίας, σε συνδυασμό με βαθιά ύφεση, είναι ο ιδανικός συνδυασμός για να οδηγηθούν οι ψηφοφόροι στα πολιτικά άκρα, όπως άλλωστε αποδεικνύει και το παράδειγμα της Ελλάδας.
Βεβαίως, οι ιδεαλιστές Ευρωπαίοι θα υποστηρίξουν ότι η συζήτηση περί απώλειας εθνικής κυριαρχίας είναι ξεπερασμένη. Το ευρώ είναι πανευρωπαϊκό νόμισμα κι έτσι το μέλλον του θα πρέπει να αποφασίζεται από τους Ευρωπαίους ψηφοφόρους και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και όχι από μεμονωμένα κράτη-μέλη.
Στην πράξη ωστόσο, η κρίση της ευρωζώνης οδηγεί ολοένα σε μεγαλύτερη πόλωση της Ευρωπαϊκής πολιτικής εντός των εθνικών ορίων. Στην Ιταλία και την Ισπανία η εναντίωση στην αλαζονική και εγωκεντρική πολιτική της Γερμανίας κοντεύει να γίνει εθνική θέση - καθώς ενώνει τα κόμματα της άκρας αριστεράς με εκείνα της άκρας δεξιάς. Στη Γερμανία από την άλλη πλευρά, αριστεροί και δεξιοί φαίνεται πως συμφωνούν ότι η λιτότητα στον ευρωπαϊκό Νότο πρέπει να είναι το τίμημα των πακέτων στήριξης.
Γιατί λοιπόν το έκανε ο κ. Draghi;
Η απάντηση είναι πως βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα πραγματικά σκληρό δίλημμα. Ήταν σαφές ότι τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ που δεσμεύθηκαν στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης δεν ήταν αρκετά για να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος κατάρρευσης των τραπεζών και κρατικών χρεοκοπιών στην ευρωζώνη. Ο χρηματοοικονομικός όλεθρος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ακόμη «Μεγάλη Ύφεση» και σε πολιτικούς εξτρεμισμούς, με αποτέλεσμα μία πολύ μεγαλύτερη απειλή εναντίον της δημοκρατίας από ότι συνεπάγεται η άμεση και ανελαστική απειλή που θέτει τώρα η ΕΚΤ.
Αντιθέτως, εάν τεθεί υπό έλεγχο το κόστος δανεισμού σε Ισπανία και Ιταλία και οι κυβερνήσεις των εν λόγω χωρών παρακινηθούν να προχωρήσουν σε σημαντικές διαρθρωτικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, τότε η ΕΚΤ μπορεί να δικαιωθεί. Ο κ. Draghi όχι μόνο θα έχει σώσει το ευρώ, αλλά θα έχει δώσει στην Ευρώπη τον χρόνο που χρειάζεται για να επιστρέψει στην ανάπτυξη.
Παρόλα αυτά, θα πρέπει πολλά πράγματα να γίνουν ταυτοχρόνως σωστά για να πετύχει το σχέδιο του κ. Draghi. Το πιθανότερο είναι πως η πολιτική και οικονομική δυστυχία θα ενισχυθεί στην Ευρώπη τον επόμενο χρόνο – καθώς η Γερμανία θα βυθίζεται στην ύφεση ενώ Ιταλία και Ισπανία (για να μην αναφερθούμε στην Ελλάδα) θα παλεύουν με ακόμη αυστηρότερη λιτότητα. Εάν όμως, το ευρώ διασπαστεί, τότε το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων θα καταστήσει το άμεσο οικονομικό κόστος για τη Γερμανία και άλλες χώρες πιστωτές πολύ υψηλότερο.
Βεβαίως, για όποιον έχει κάποια γνώση ιστορίας, η απομόνωση του Γερμανού εκπροσώπου στην ΕΚΤ είναι ένα τρομακτικό θέαμα. Από το 1945, η κεντρική ιδέα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος ήταν να μην υπάρχει μία ισχυρή και πληγωμένη Γερμανία στο κέντρο της Ευρώπης.
Πλησιάζουμε επικίνδυνα σε αυτό το σημείο...
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Οι επίδοξοι βιαστές διώχθηκαν ... κακήν κακώς από περαστικούς!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
